Πριν από 30 χρόνια, η εκπομπή Tomorrow’s World του BBC επιχειρούσε να προβλέψει πώς θα ήταν η ζωή το 2025 «προφητεύοντας» μεταξύ άλλων εμφυτεύματα μικροτσίπ , ολογράμματα για βοηθούς και εξόρυξη πολύτιμων ορυκτών από αστεροειδείς. Αν και η ανθρωπότητα δεν βρίσκεται ακριβώς σε αυτό το σημείο, μια start-up από την Καλιφόρνια, η AstroForge προσπαθεί να κάνει αυτό το φουτουριστικό όραμα εξόρυξης στο Διάστημα πραγματικότητα.

Στις 27 Φεβρουαρίου 2025, η εταιρεία εκτόξευσε το πρώτο της μη επανδρωμένο διαστημόπλοιο, το Odin, στη «ράχη» ενός πυραύλου της SpaceX. Το σκάφος έχει βάλει πλώρη για τον αστεροειδή 2022 OB5, με στόχο να αναλύσει τη σύστασή του. Παρά τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει με την τηλεπικοινωνία συστημάτων, ο ιδρυτής της εταιρείας, Matt Gialich, δηλώνει αποφασισμένος: «Πρέπει να ξεκινήσεις κάπου. Ακόμη κι αν δεν ανακτήσουμε επαφή, έχουμε μάθει πολλά».

Η AstroForge οραματίζεται να εξορύξει πολύτιμα μέταλλα, κυρίως της ομάδας του λευκόχρυσου, τα οποία είναι κρίσιμα για τεχνολογίες καθαρής ενέργειας. Τα μέταλλα αυτά είναι σπάνια και δαπανηρά στη Γη, με τεράστιο κόστος και για το περιβάλλον γύρω από τα ορυχεία, όπου για παράδειγμα είναι δεδομένο πως θα μολυνθεί ο υδροφόρος ορίζοντας. Ένα κιλό ρόδιου, για παράδειγμα, αγγίζει τα $183.000. Στόχος της εταιρείας είναι, αρχικά, η ανάκτηση γραμμαρίων μετάλλου, και στη συνέχεια κιλών από «πλούσιους» σε ορυκτά αστεροειδείς– με τελικό στόχο την εμπορική εκμετάλλευση.

Ωστόσο, πολλοί επιστήμονες και ειδικοί παραμένουν επιφυλακτικοί. Ο καθηγητής Ian Lange από το Colorado School of Mines τονίζει ότι η εξόρυξη στο διάστημα απαιτεί πολύπλοκες τεχνολογίες: χωρίς βαρύτητα, δεν είναι εύκολο να διαχωριστεί το μετάλλευμα από τα άχρηστα υλικά. Πιθανόν να απαιτηθούν εντελώς νέες μέθοδοι, που δεν έχουν δοκιμαστεί ακόμα στη γη.

Οι προκλήσεις είναι τόσο τεχνικές όσο και οικονομικές. Παρά το γεγονός ότι διαστημικές υπηρεσίες όπως η NASA και η JAXA έχουν ήδη φέρει δείγματα από αστεροειδείς, το να γίνει εμπορικά βιώσιμο το εγχείρημα είναι πρόκληση άλλου μεγέθους. Παλαιότερα, εταιρείες όπως οι Planetary Resources και Deep Space Industries απέτυχαν να προχωρήσουν λόγω κόστους.

Ωστόσο, η ραγδαία τεχνολογική πρόοδος δίνει νέο αέρα στο όραμα. Η είσοδος ιδιωτών στην εξερεύνηση του διαστήματος και η χρήση επαναχρησιμοποιούμενων πυραύλων – όπως οι Starship της SpaceX – έχουν μειώσει δραστικά το κόστος εκτόξευσης φορτίων. Όπως σημειώνει ο επενδυτής και εξερευνητής Victor Vescovo, το τεχνικό ζήτημα είναι πια «καθαρά μαθηματικό».

Παρά τις τεχνικές δυσκολίες, το περιβαλλοντικό αποτύπωμα της εξόρυξης αστεροειδών μπορεί να αποδειχθεί πολύ πιο «πράσινο» από τη γήινη εναλλακτική. Σύμφωνα με μελέτη του 2018 από το Πανεπιστήμιο Paris–Saclay, η εξόρυξη ενός κιλού πλατίνας στη Γη παράγει 40.000 κιλά CO₂, ενώ στο διάστημα μόλις 150 κιλά – κυρίως λόγω της σπανιότητας του μετάλλου στο φλοιό της Γης.

Σε κάθε περίπτωση θεωρείται βέβαιο πως η «διαστημική» εξόρυξη θα οδηγήσει σε έντονες πολιτικές και νομικές αντιπαραθέσεις. Ποιος, για παράδειγμα, έχει δικαίωμα στα αγαθά του διαστήματος; Η Συνθήκη του Εξωδιαστήματος του 1967 αναφέρει ότι το διάστημα είναι «κοινό κτήμα» της ανθρωπότητας, χωρίς ρητή αναφορά στα ορυκτά του. Το 1979, η Συμφωνία για τη Σελήνη απαγόρευε την ιδιοκτησία στο Διάστημα, αλλά η απόφαση έχει υπογραφεί από ελάχιστες χώρες χωρίς διαστημικό πρόγραμμα. Σύμφωνα με τη νομικό Rosanna Deplano, το διεθνές πλαίσιο είναι ακόμη ασαφές και η εμπορική αξιοποίηση θα εξαρτηθεί από τις εθνικές ερμηνείες και τους συσχετισμούς συμφερόντων.

Ακόμα και αν ξεπεραστούν οι νομικές και τεχνικές προκλήσεις, επικριτές της μεθόδου, όπως η καθηγήτρια Monica Grady, φοβούνται ότι το διάστημα θα αντιμετωπιστεί όπως και η Γη: με λογικές καταστροφής και χωρίς έλεγχο. Κάποιοι, όπως η εταιρεία Karmen+, σχεδιάζουν εκμετάλλευση αυτών των πόρων «επιτόπου» στο Διάστημα για την κατασκευή κατοικιών, δορυφόρων ή καυσίμων στο διάστημα με κύκλο εργασιών που θα μπορούσε να αγγίξει τα $1.8 τρισ. μέχρι το 2035 στη γειτονιά της γης. Το κυνήγι του κέρδους έξω από τον πλανήτη αποτελεί την απαρχή ενός νέου κεφαλαίου για την ανθρωπότητα με προφανείς δυσκολίες αλλά και ένα πολύ σημαντικό πλεονέκτημα που ο Gialich της AstroForge σπεύδει να υπογραμμίσει: «Υπάρχει άπειρος χώρος εκεί έξω – αλλά μόνο μία Γη».