Το χρέος της Γαλλίας το περασμένο έτος έφτασε να αντιπροσωπεύει το 112% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος (ΑΕΠ). Αυτό προκάλεσε ανησυχία στις αγορές και είχε ως αποτέλεσμα τα επιτόκια για τα μακροχρόνια γαλλικά ομόλογα να ανεβαίνουν. Ως εκ τούτου, το συνολικό κόστος δανεισμού της χώρας ακρίβυνε.

Θα αναρωτηθεί ο αναγνώστης: η Ελλάδα είναι στο 136% και οι αγορές δεν ανησυχούν; Δεν ανησυχούν για πολλούς λόγους: πρώτον επειδή λάβαμε τα δύσκολα μέτρα με τα Μνημόνια, δεύτερον επειδή οι αγορές είδαν ότι η Ευρώπη μας στηρίζει πια και, τρίτον, το απόλυτο ύψος του χρέους μας δεν συγκρίνεται με εκείνο της Γαλλίας. Το 112% του λόγου χρέους/ΑΕΠ της Γαλλίας εκπροσωπεί το ένα τέταρτο του συνολικού δημόσιου χρέους της Ευρωπαϊκής Ένωσης, περίπου τα 3,3 τρις ευρώ. Το ελληνικό χρέος φτάνει μόλις το 3% του συνόλου όλων των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. 

Το «πρωτογενές έλλειμμα»

Πέραν αυτού, σε μια δυναμική οικονομία, όπως η Γαλλία, η αποπληρωμή δεν είναι δύσκολη. Δεν είναι δύσκολη φυσικά αν το κράτος είναι κάπως μαζεμένο. Δηλαδή αν μπορεί να αποπληρώνει το χρέος της χώρας με νέα έσοδα. Το πρόβλημα εδώ είναι το «πρωτογενές έλλειμμα», δηλαδή τα έσοδα μείον έξοδα, που έχουν ξεφύγει στο 6% του ΑΕΠ, δηλαδή είναι διπλάσια του γνωστού σ’ εμάς «κόφτη» του 3% του Μάαστριχτ. 

Θυμίζω ότι η προσπάθεια μαζέματος των εξόδων του κράτους στη Γαλλία ξεκίνησε πριν από χρόνια, με τον Μακρόν να επιβάλλει έναν φόρο «κόστους περιβάλλοντος» στη βενζίνη. Αυτή η πρόταση αποτέλεσε τη σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι. Βγήκαν στους δρόμους τα «κίτρινα γιλέκα» και όλη η χώρα βρέθηκε επί μήνες σε αναβρασμό. Σε αυτό το κλίμα, ο φόρος, αλλά και πολλές προτεινόμενες περικοπές δαπανών, δεν εφαρμόστηκαν.

Το 2022 ο Μακρόν προώθησε κάποιες περικοπές, που άγγιξαν δυστυχώς το κοινωνικό κράτος. Παρά τις τεράστιες διαδηλώσεις, το 2023 ο Μακρόν αύξησε το όριο συνταξιοδότησης από τα 64 στα 66 έτη. Αλλά δεν ήταν αρκετό να μαζέψει τα όλο και πιο διογκωμένα ελλείμματα. 

Όπως έχουμε μάθει όλοι πια, κάθε κράτος-μέλος της ΕΕ υποχρεούται να διατηρεί το δημόσιο έλλειμμα κάτω από 3%. Και έτσι ξεκίνησε η πίεση από την ΕΕ, αλλά και από τις αγορές συνάμα, προς το Παρίσι ώστε να μειωθεί το έλλειμμα. 

Πολιτικές αναταράξεις 

Το φθινόπωρο η κυβέρνηση, με τον τότε πρωθυπουργό Μισέλ Μπαρνιέ, πρότεινε να πάει το έλλειμμα από το 6% του ΑΕΠ στο 5%. Η προσφυγή σε πρόταση δυσπιστίας είχε ως αποτέλεσμα τη διάλυση της κυβέρνησης, την παραίτηση του Μπαρνιέ και τη μη υιοθέτηση του προϋπολογισμού για το 2025. Η σύντομη θητεία του Μπαρνιέ τον καθιστά τον πρωθυπουργό με την πιο βραχύβια θητεία στη σύγχρονη πολιτική ιστορία της Γαλλίας.

Η νέα κυβέρνηση, με πρωθυπουργό τον Φρανσουά Μπαϊρού, ανακοίνωσε στα μέσα Ιανουαρίου την αναθεώρηση του στόχου του ελλείμματος για το 2025: αντί για το 5%, η μείωση θα στοχεύει στο 5,4% του ΑΕΠ. 

Ο ιμπεριαλισμός της Αμερικής, το εμπορικό πλεόνασμα της Κίνας και ο πόλεμος στην Ουκρανία είναι «ένα τσουνάμι μπροστά στο οποίο είμαστε παραλυμένοι», είπε ο Μπαϊρού στη Βουλή λίγα λεπτά πριν από την ψηφοφορία. Και κάλεσε τους νομοθέτες να υιοθετήσουν έναν προϋπολογισμό που θα «αποκαταστήσει την κρατική δύναμη».

Η κάπως πιο ήπια μείωση δεν προκάλεσε νέο κύκλο αντιπαράθεσης. Η υιοθέτηση του προϋπολογισμού για το 2025 αποτελεί σημαντική νίκη για τον πρωθυπουργό Φρανσουά Μπαϊρού, ο οποίος κατάφερε να ξεπεράσει ένα βαθιά διαιρεμένο κοινοβούλιο και να κάμψει την αντίσταση τόσο της Αριστεράς όσο και της Ακροδεξιάς.

Τι μέλλει γενέσθαι; 

Οι επόμενοι μήνες, ωστόσο, θα είναι εξίσου τεταμένοι και επικίνδυνοι.

Το νομοσχέδιο περικόπτει 50 δισ. ευρώ μέσω «εξοικονομήσεων». Από αυτά, τα 30 δισ. ευρώ προέρχονται από περικοπές δαπανών και τα 20 επιπλέον δισ. ευρώ θα βρεθούν μέσω αυξήσεων φόρων για τους πλουσιότερους της Γαλλίας. 

H πορεία των μέτρων αυτών μέσα από το κοινοβούλιο θα συνεχίζει να είναι δύσκολη, καθώς κρίσιμα –και πιθανώς αμφιλεγόμενα– θέματα συνεχίζουν να σωρεύονται. Έρχεται η μεταρρύθμιση των συντάξεων, καθώς και νομοσχέδια για τη μετανάστευση και την αστυνομία. Εδώ αναμένεται να υπάρξει περαιτέρω κατακερματισμός των κοινοβουλευτικών δυνάμεων.

Τέλος, ήδη στη Γαλλία προετοιμάζονται για μια νέα «μάχη» γύρω από τον προϋπολογισμό του 2026. Αξίζει μάλλον να μελετήσουν και οι Γάλλοι τι έγινε στην Ελλάδα για να πάρουν κάποια μαθήματα τι πρέπει να κάνουν και, ιδιαιτέρως, τι πρέπει να αποφύγουν.

* Ο Νίκος Παπανδρέου είναι Ευρωβουλευτής ΠΑΣΟΚ – ΚΙΝΑΛ.