Η σύλληψη του Δημάρχου Κωνσταντινουπόλεως και υποψηφίου του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP) Εκρέμ Ιμάμογλου από τις τουρκικές αρχές δεν θα πρέπει απλώς να ιδωθεί υπό το πρίσμα άλλης μίας – αναμφίβολα ίσως της σοβαρότερης ως σήμερα – απόπειρας του Προέδρου της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν να ελέγξει κάθε πλευρά και γωνία του πολιτικού συστήματος της χώρας την οποία κυβερνά εδώ και περισσότερες από δύο δεκαετίες. Για την Ελλάδα αλλά και για την ευρισκόμενη σε νευρική κρίση Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ), το ζήτημα έχει ευρύτερες διαστάσεις που υπερβαίνουν κατά πολύ την πορεία των εσωτερικών πολιτικών εξελίξεων στην Τουρκία. Είναι δε αμφίβολο αν ιδιαίτερα η ΕΕ είναι σε θέση να αντιληφθεί το πρόβλημα ή απλώς θα δεχθεί τα τετελεσμένα στο πλαίσιο μίας «realpolitik» την οποία υποτίθεται ότι ασκεί ενώπιον της εναγώνιας προσπάθειας διαχείρισης της ρωσικής απειλής. Ο δε Πρόεδρος Ερντογάν είναι «μάστορας» στην ανάγνωση των ισορροπιών και αντιλαμβάνεται ότι στην τρέχουσα φάση η κριτική εναντίον του θα είναι μάλλον περιορισμένη.

Ίσως η πιο ενδιαφέρουσα οπτική να δει κάποιος το ευρωπαϊκό – και συνακόλουθα ελληνικό (;) – αδιέξοδο αναφορικά με την Τουρκία είναι η επιλογή της ΕΕ να εντάσσει την Τουρκία σε μία ομάδα κρατών που ονομάζει «like-minded countries», ιδιαίτερα σε σχέση με τις τελευταίες δραματικές εξελίξεις στο ουκρανικό ζήτημα. Αυτή η κατηγοριοποίηση της Τουρκίας έχει αρχίσει να εμπεδώνεται κυρίως μετά από την πρώτη συνάντηση των Παρισίων που ακολούθησε την επεισοδιακή – και μπροστά στις κάμερες – αντιπαράθεση μεταξύ του Αμερικανού Προέδρου Ντόναλντ Τραμπ και του Ουκρανού ομολόγου του Βολοντίμιρ Ζελένσκι στο Οβάλ Γραφείο του Λευκού Οίκου. Τόσο το Παρίσι όσο και το Λονδίνο έκριναν ότι η Τουρκία είναι μία «ομονοούσα» χώρα σε σχέση με το Ουκρανικό και στη συνέχεια οι ίδιοι οι κοινοτικοί θεσμοί (το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διά των ηγεσιών τους) συμπεριέλαβαν την Τουρκία στην ομάδα κρατών που ενημερώνονται για τα αποτελέσματα των συναντήσεων των ηγετών της ΕΕ. Αυτό συνέβη μετά από τις τελευταίες δύο συνεδριάσεις του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, στις 6 και στις 20 Μαρτίου.

Η ακμάζουσα τουρκική αμυντική βιομηχανία και η δημόσια εκδήλωση ενδιαφέροντος εκ μέρους της Άγκυρας να αποστείλει στρατεύματα στην Ουκρανία στο πλαίσιο κάποιου είδους διεθνούς δύναμης (αγνώστου, προς το παρόν, ταυτότητος) αποτελούν για την ΕΕ το «τυράκι» που οδηγεί σε μία ραγδαία αναθέρμανση των ευρωτουρκικών σχέσεων. Η κυβέρνηση της Άγκυρας κρίνεται ως ευρισκόμενη στη «σωστή πλευρά» όταν από την έναρξη της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανίας, τον Φεβρουάριο του 2022, ακολουθεί την παραδοσιακή στρατηγική μίας χώρας «καθήμενης στον φράχτη» (fence sitting) και επιτηδείως ουδέτερης. Παρά τα όσα, με ελάχιστες εξαιρέσεις, έχουν γραφτεί, η Τουρκία εμφανίζεται προς το παρόν ως η μεγάλη κερδισμένη από τις ανακοινώσεις της Λευκής Βίβλου για την Άμυνα και του συναφούς κανονισμού Security Action for Europe (SAFE) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, καθώς ως υποψήφια χώρα προς ένταξη στην ΕΕ δεν χρειάζεται (ως προϋπόθεση) να έχει υπογράψει Συμφωνία Ασφαλείας και Άμυνας (Security and Defence Partnership – SDP) ώστε να επωφεληθεί από πιθανά συμβόλαια προμηθειών σε συνεργασία με κράτη-μέλη της ΕΕ. Ο εν λόγω κανονισμός φέρει δε ως νομική βάση το Άρθρο 122 της Συνθήκης για τη Λειτουργία της ΕΕ (ΣΛΕΕ) που χρησιμοποιήθηκε και στην περίπτωση του οικονομικού πακέτου για την ανάσχεση των επιπτώσεων της πανδημίας της Covid-19. Το άρθρο αυτό επιτρέπει έγκριση του Κανονισμού με ειδική πλειοψηφία λόγω έκτακτης ανάγκης.

Αυτές οι λεπτομέρειες ίσως να κρίνονται ως ασήμαντες από διάφορους κύκλους. Ωστόσο, όταν αφορούν σε ένα κράτος που απειλεί δύο κράτη – μέλη της ΕΕ, εμποδίζει (και με στρατιωτικά μέσα) την πρόοδο ενός σημαντικού ενεργειακού σχεδίου, του Great Sea Interconnector (GSI), το οποίο έχει λάβει υψηλότατη κοινοτική χρηματοδότηση ύψους 657 εκατομμυρίων ευρώ, η συμμόρφωσή του (ως υποψηφίου προς ένταξη) με τις προβλέψεις της Κοινής Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφαλείας (CFSP) της ΕΕ κυμαίνεται περί του 5%, οι επιδόσεις του στο κράτος δικαίου κρίνονται, επισήμως τουλάχιστον, τόσο χαμηλές, ενώ και η συμμόρφωσή του με τις κυρώσεις κατά της Ρωσίας είναι μηδενική, διερωτάται κανείς πόσο ευρύς είναι ο ορισμός των «like-minded countries». Διερωτάται όμως και κάτι άλλο: πόσο άραγε εξυπηρετούνται τα ελληνικά συμφέροντα από αυτή την κατάσταση και τι είμαστε διατεθειμένοι ως χώρα να πράξουμε για αυτό;

*Ο Άγγελος Αλ. Αθανασόπουλος είναι Διευθυντής Τύπου στο Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα (ΕΛΚ) στις Βρυξέλλες. Οι απόψεις που καταγράφονται σε αυτό το κείμενο είναι αυστηρά προσωπικές.