Στη συνέντευξή του στη Μάγδα Γεωργιάδου, ο Θοδωρής Σπηλιώτης μοιράστηκε μαζί μας τα μυστικά μερικών εκ των πιο επιτυχημένων επιχειρηματικών μοντέλων, μας εξήγησε τί σημαίνει ‘προσωπικός ουρανός’, γιατί πρέπει να αγκαλιάζουμε τα όριά μας, και πώς μπορούμε να είμαστε επιδραστικοί, χρήσιμοι ηγέτες.

Πώς σας προέκυψε αυτή η έννοια του προσωπικού ουρανού;

Πάντα σκεφτόμουν ότι όλοι μεγαλώνουμε με διαφορετικές προσλαμβάνουσες από διαφορετικά σημεία εκκίνησης. Και δεν έχουμε όλοι τις ίδιες ευκαιρίες. Ο καθένας έχει έναν προσωπικό ουρανό. Όταν βγαίνεις από  το πλαίσιο των δυνατοτήτων σου χάνεις την ισορροπία στη ζωή. Ο ουρανός έχει όρια. Αυτό το «sky is the limit» είναι το μεγαλύτερο παραμύθι που μας έχουν πουλήσει. Και εγώ με αυτό το αφήγημα μεγάλωσα. «Μπορείτε να κάνετε τα πάντα. Μόνο ο εαυτός σας είναι ο αντίπαλός σας. Κανείς δεν μπορεί να σας βάλει φρένο» και τα λοιπά. Αλλά υπάρχουν μια σειρά από παράγοντες που επηρεάζουν τη ζωή μας. Για παράδειγμα, δεν γεννιόμαστε όλοι το ίδιο έξυπνοι, ούτε μεγαλώνουμε όλοι σε ευνοϊκό περιβάλλον. Υπάρχουν για παράδειγμα οικογένειες επιρροής, τα μέλη των οποίων έχουν παραπάνω δυνατότητες από εμάς. Δεν είμαι κατά της προσπάθειας, ούτε υποστηρίζω να μην κυνηγάμε τα όνειρά μας. Αλλά τα όνειρά μας έχουν ένα πλαίσιο και όρια, όπως κι εμείς οι ίδιοι. Αλλιώς θα είμασταν ατρόμητοι.

Στο βιβλίο σας δεν αντιμετωπίζετε τα όρια σαν κάτι αρνητικό. Τα αγκαλιάζετε με μία πολύ δική σας προσέγγιση.

Φυσικά. Πρέπει να αγκαλιάζουμε τα όριά μας. Τα όρια καταρχάς είναι ένα θετικό σημάδι, γιατί όταν βάζουμε ένα πλαίσιο ξέρουμε πού κινούμαστε. Πρέπει να τα αγκαλιάζουμε και να τα αξιοποιούμε, για να δημιουργούμε. Άρα, πρέπει να τα γνωρίζουμε. Αν θες να βγεις έξω από τα όριά σου, πρέπει να γνωρίζεις ότι υπάρχουν επιπτώσεις, στην προσωπική σου ζωή, στην υγεία σου, δηλαδή σε τομείς εξαιρετικά σημαντικούς. Άρα λοιπόν, τα όριά μας είναι ένα θετικό σημάδι. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτού που συζητάμε είναι η ιστορία του Μάικλ Φελπς. Ένας αθλητής με 28 (ολυμπιακά) μετάλλια θέλησε να βάλει τέλος στη ζωή του. Γιατί όλα έχουν ένα τίμημα. Μέσα στα πλαίσιά μας λοιπόν μπορούμε να είμαστε και ευτυχισμένοι. Αυτό είναι το θέμα στη ζωή, όχι η επιτυχία όπως μας την διδάσκουν μέχρι τώρα, αλλά να είμαστε ευτυχισμένοι, να είμαστε καλά μέσα μας, γιατί την ευτυχία ο καθένας την ορίζει όπως θέλει. Για να είμαστε όμως καλά μέσα μας πρέπει να λειτουργούμε εντός των ορίων των δυνατοτήτων μας. Πάρτε για παράδειγμα ένα παιδί με μαθησιακές δυσκολίες. Δεν μπορεί να κάνει τα πάντα, αλλά αυτό δεν είναι απαραίτητα κακό. Μπορεί να κάνει υπέροχα πράγματα μέσα στο πλαίσιο των δυνατοτήτων του, και να είναι πολύ πιο ευτυχισμένο.

Αυτό που λέτε έχει ενδιαφέρον, δεδομένου ότι έχει γεμίσει ο κόσμος mentors.

Έχουμε γεμίσει life coaches, business coaches, mindset coaches. Δεν ξέρω. Κάποιος που δηλώνει life ή business coach πρέπει να αποδείξει την αξία του. Ελάχιστοι όντως είναι αυτό που ισχυρίζονται. Χρειαζόμαστε ανθρώπους με ανιδιοτέλεια, μέσα από το εργασιακό μας περιβάλλον, να μας πιάσουν από το χέρι που λέμε. Και στο σχολείο ακόμα δεν έχουμε καθοδηγητές. Η δική μας η γενιά δεν ξέραμε τι μας αρέσει και τι όχι. Μπήκαμε σε μια σχολή, χωρίς να γνωρίζουμε αν μας αρέσει. Δεν υπάρχει καθοδήγηση πουθενά, ακόμα και στα μικρά παιδιά. Τα τελευταία χρόνια, και χάρη σε ιδιωτικές πρωτοβουλίες, έχει εισαχθεί η επιχειρηματικότητα στα σχολεία. Αλλά η έλλειψη καθοδήγησης γενικώς είναι μία μεγάλη πληγή. Δηλαδή δεν είναι βιώσιμο να διδασκόμαστε ένα σωρό πράγματα που δεν θα μας φανούν χρήσιμα στο μέλλον. Και θεωρώ επίσης ότι πρέπει να αλλάξει αυτή η ακραία εξειδίκευση που έχει επικρατήσει. Αυτό που παλαιότερα ονομάζαμε εγκύκλιο παιδεία έχει πλέον χαθεί. Γίνεσαι οφθαλμίατρος αριστερού ματιού, δεξιού ματιού. Υπάρχουν βεβαίως περιπτώσεις που πρέπει να υπάρχει εξειδίκευση, αλλά γενικά πρέπει να διαθέτουμε μία γενική παιδεία.

Το συγγραφικό σας έργο διαχέεται από μια πρόταση αξιακής φύσεως. Εστιάζετε σε αξίες. Από που πηγάζει αυτή η επιλογή;

Οι αξίες χάνονται γενικώς. Όταν χάνονται στο επιχειρείν, σημαίνει ότι πρώτα έχουν χαθεί κάπου αλλού. Δηλαδή στην κοινωνία. Γιατί οι επιχειρήσεις αποτελούνται από ανθρώπους. Οι εταιρείες στις οποίες έχω εργαστεί, και διέθεταν αξίες, ιεραρχία, παραδόσεις, καλό κλίμα, ένα μακροπρόθεσμο πλάνο, σημείωναν πολύ καλύτερες επιδόσεις και υπάρχουν ακόμα και σήμερα, μετά από 20 και 30 χρόνια. Ενώ οι επιχειρήσεις οι οποίες εστίαζαν στο κέρδος, χωρίς να αναγνωρίζουν καμία αξία στον εργαζόμενο, σήμερα δεν υπάρχουν. Όταν οι άνθρωποι ενδιαφέρονται μόνο για το κυνήγι της επιτυχίας, της εφήμερης φήμης, της εξουσίας, της θέσης, του χρήματος, φθείρονται ηθικά. Όταν έχεις αξίες, προσέχεις τους ανθρώπους σου, την κοινωνική ευθύνη, την τοπική κοινωνία, που την έχουμε ξεχάσει και σε πάρα πολλές έρευνες βλέπουμε ότι η τοπική κοινωνία πρέπει να συνδέεται με τις επιχειρήσεις.

Πως προέκυψε η συνεργασία σας με το Ινστιτούτο Διαρκούς Επιμόρφωσης του ΓΕΕΘΑ;

Η συνεργασία μου ξεκίνησε με τη δημοσιότητα που πήρε το βιβλίο μου για το αθωνικό management. Ταυτίστηκαν με την αξιακή του προσέγγιση. Ένα πράγμα που δεν γνωρίζουμε για το στρατό είναι ότι διαθέτουμε πολύ άξιους αξιωματικούς σε όλα τα σώματα, με τεράστιο πλούτο γνώσεων.

Πάμε λίγο στο αθωνικό management;

Το αθωνικό management είναι το σύστημα οργάνωσης και διοίκησης του Αγίου Όρους, το οποίο είναι μία κοινωνία με αδιάλειπτη παρουσία για περισσότερα από 1000 χρόνια, και ελάχιστες δομικές αλλαγές. Εδώ και δέκα αιώνες λειτουργεί σαν καλοκουρδισμένη μηχανή. Είναι μια κοινότητα με πλήθος εργασιών που εκτελούν οι ίδιοι οι μοναχοί. Δεν προσεύχονται όλη μέρα, ξέρετε.

Ποιες είναι οι βασικές αρχές του;

Οι βασικές αρχές του στηρίζονται σε παραδόσεις που έχουν παραμείνει απαράλλαχτες γιατί λειτουργούν. Στον πυρήνα του αθωνικού management βρίσκεται μια αξία που οι κοινωνίες μας έχουν χάσει, η ταπεινοφροσύνη. Επιλέγουν να ακούν περισσότερο και να μιλούν λιγότερο, και φυσικά στηρίζονται στην πίστη, και δεν εννοώ την θρησκευτική. Την πίστη στον εαυτό τους και στους άλλους. Στον πυρήνα του αθωνικού management βρίσκεται επίσης η ελπίδα.

Πώς ωφελεί έναν επιχειρηματία ή έναν ηγέτη να είναι ταπεινός;

Η ταπεινότητα είναι αντίπαλος του εγωισμού. Όταν έχεις ταπεινότητα, ακούς. Είσαι δεκτικός σε περισσότερες γνώμες. Η αφαίρεση του εγωισμού από την εξίσωση καθαρίζει το βλέμμα και τη σκέψη. Η ταπεινότητα απελευθερώνει από αυτή την τάση του ‘εγώ τα ξέρω όλα’. Όταν είσαι ταπεινός, δεν είσαι ισχυρογνώμων.  Ο ταπεινός ηγέτης έχει γύρω του μία ομάδα ανθρώπων που εμπιστεύεται, ενώ ο εγωιστής ηγέτης είναι μόνος του. Στο Άγιο Όρος έχουν τη λεγόμενη γεροντία, ένα όργανο αντίστοιχο με το διοικητικό συμβούλιο μιας εταιρείας, και ονομάζεται γεροντία γιατί αποτελείται από τους παλαιότερους και πιο έμπειρους μοναχούς. Ο ηγούμενος δεν παίρνει καμία απόφαση χωρίς την έγκριση της γεροντίας. Τι σημαίνει αυτό για έναν ηγέτη; “Λαμβάνω υπόψη τους έμπιστους συνεργάτες μου, οι οποίοι αποτελούν την ομάδα διοίκησης, και τους κάνω κοινωνούς όλων των θεμάτων”. Σε πολλές επιχειρήσεις στην Ελλάδα υπάρχει έλλειψη ενημέρωσης από πάνω προς τα κάτω. Ο ηγέτης τα κάνει όλα μόνος του χωρίς να ενημερώσει κανέναν. Όταν ενημερώνεις τους συνεργάτες σου, μοιράζεσαι μαζί τους ένα μέρος της ευθύνης. Αλλά η ταπεινότητα ξεκινάει από τον χαρακτήρα. Δεν ξυπνάς μια ημέρα ως ηγέτης και είσαι ξαφνικά ταπεινός. Πρέπει να είσαι ταπεινός και στην προσωπική σου ζωή. Αυτό σημαίνει ότι νοιάζεσαι για τους ανθρώπους γενικώς, και για τους ανθρώπους σου ειδικότερα.

Μια άλλη αξία που αναδεικνύετε στα βιβλία σας είναι η χρησιμότητα.

Την αγαπάω τη χρησιμότητα, τη χρησιμοποιώ πάρα πολύ, μου αρέσει, γιατί μεγάλωσα με το αφήγημα “να γίνω καλός άνθρωπος’”. Δεν μου είπε κανείς “έλα εδώ αγόρι μου. Καλοί είμαστε όλοι. Γίνε χρήσιμος, βοήθα τους συνανθρώπους σου. Προσπάθησε να είσαι χρήσιμος για την οικογένειά σου, τους φίλους σου, το εργασιακό σου περιβάλλον”. Θέλω να μου πει κάποιος πραγματικά τι σημαίνει να είμαι καλός; Για την Μάγδα καλός είναι κάτι, για τον Θοδωρή είναι κάτι άλλο. Ενώ χρήσιμο είναι ο,τιδήποτε έχει αντίκτυπο, κάτι που αφήνει ένα αποτύπωμα, μικρό ή μεγάλο δεν έχει σημασία. Για μένα το ‘καλός’ δεν υπάρχει. Υπάρχει το ‘χρήσιμος’. Το αποτύπωμα των εταιρειών είναι να αφήσουν ένα χρήσιμο προϊόν που θα βελτιώσει τη κοινωνία και τη ζωή των ανθρώπων. Όταν το καταλάβουμε αυτό θα αλλάξει η ζωή μας.

Επίσης, επικρατεί μεγάλη ανταγωνιστικότητα, γιατί μεγαλώσαμε με την προτροπή να γίνουμε καλύτεροι από τους άλλους. Αν και έχει λίγο λειανθεί, εξακολουθεί να υπάρχει ακόμα και σήμερα στις επιχειρήσεις. Το ζητούμενο είναι μία ομάδα, όχι μία μονάδα, να παράξει έργο που θα έχει αντίκτυπο στην κοινωνία. Ο άνθρωπος είναι πάνω από όλα συναίσθημα, δεν είναι μόνο λογική. Θα σας φέρω ένα προσωπικό παράδειγμα. Όταν το καλοκαίρι έπιασε φωτιά κοντά στο σπίτι μας, μας ενημερώνει το 112 στις τέσσερις τα ξημερώματα ότι πρέπει να εκκενώσουμε. Στην αρχή σκεφτήκαμε να πάρουμε μία βαλίτσα με ρούχα και μου λέει η σύζυγός μου ‘ποια ρούχα; θα πάρω τις φωτογραφίες και τους σκληρούς δίσκους’. Δηλαδή τι πήρε; Αναμνήσεις. Γιατί ο άνθρωπος είναι συναίσθημα. Αυτός ο υλισμός μας έχει καταστρέψει. Στις δύσκολες στιγμές ο άνθρωπος συνειδητοποιεί τί έχει αληθινή αξία στη ζωή του. Όταν φεύγεις από μία δουλειά, δεν σκέφτεσαι πόσο καλά έκανες τη δουλειά σου, αλλά πώς σου συμπεριφέρθηκε ο άλλος. Αυτό σου μένει. Είχα ένα φίλο ογκολόγο, ο οποίος έμενε με τους ασθενείς του μέχρι το τελευταίο λεπτό. Μου αφηγήθηκε λοιπόν τις τελευταίες στιγμές ενός πολύ πλούσιου Έλληνα επιχειρηματία, τον οποίο λίγο πριν φύγει από τη ζωή τον ρώτησε ‘τι σας έμεινε από αυτή τη ζωή;’ περιμένοντας να του πει για τις επιχειρήσεις και τα κτίρια που έχτισε. Ξέρετε τί του απάντησε; ‘Ένα μαγικό ηλιοβασίλεμα στην Σαντορίνη, με ένα καλό πούρο και ένα ποτήρι κρασί’. Τι θέλω να πω; Ότι ο άνθρωπος κρατά τις αναμνήσεις, οι οποίες τον κάνουν να νιώθει καλά μέσα του, όχι τα υλικά. Τα υλικά τα χτίζεις, τα γκρεμίζεις, τα ξαναχτίζεις κλπ.

Πώς βλέπετε όλη αυτή τη συζήτηση για την τεχνητή νοημοσύνη και την είσοδό της στη ζωή μας;

Γενικά πιστεύω ότι θα μας ωφελήσει. Από τεχνοκρατικής απόψεως, θα γίνουμε παραγωγικότεροι, θα εκλείψουν βεβαίως πολλές εργασίες, αλλά θα ανοίξουν πολλές νέες. Το ίδιο άλλωστε έγινε και με τα social media. Απλώς πλέον θα κινούμαστε με πολύ γρήγορους ρυθμούς, σχεδόν ιλιγγιώδεις, και λογικό είναι, γιατί όταν παράγεται τόσο έργο, η πληροφορία είναι υπέρογκη. Το ερώτημα που τίθεται είναι αν εμείς αντέχουμε τόση πληροφορία. Ο εγκέφαλος δεν μπορεί να αντεπεξέλθει. Είμαστε ήδη πολλές ώρες στα κινητά.

Στο “Ο μοναχός που έγινε CEO”αναφέρετε τα keiretsu, και στο “Φτάσε εκεί που μπορείς” το wabi sabi. Πώς έχει προκύψει η σχέση σας με την ιαπωνική κουλτούρα;

Πριν από πολλά χρόνια εργαζόμουν σε μία ιαπωνική εταιρεία, κολοσσό τότε στην παραγωγή ηλεκτρονικών ειδών. Ήταν νούμερο ένα εταιρεία, ειδικά στα ραδιόφωνα, από τη δεκαετία του ‘60. Τη δεκαετία του ‘70 λοιπόν, σε ένα χωράφι της Ιαπωνίας εξερράγη ένα ραδιόφωνο στο χέρι ενός χωρικού, προκαλώντας τον θάνατό του. Ο CEO θεώρησε τόσο μεγάλη προσβολή το γεγονός ότι η έκρηξη ενός προϊόντος της εταιρείας προκάλεσε τον θάνατο ενός ανθρώπου, που έκανε χαρακίρι. Αυτό σημαίνει αξιακό σύστημα. Εδώ σκοτώνονται άνθρωποι και δεν γίνεται τίποτα. Τους Ιάπωνες τους θαυμάζω γιατί έχουν παράδοση, σεβασμό, και αξίες. Όσοι έχουν συνεργαστεί με Ιάπωνες το γνωρίζουν. Μην ξεχνάμε άλλωστε ότι το Ιαπωνικό βιομηχανικό θαύμα βασίζεται σε αυτό το αξιακό σύστημα, το οποίο έχει μεγάλες ομοιότητες με αυτό του Αγίου Όρους. Εργάζονται όλοι μαζί, λαμβάνουν αποφάσεις όλοι μαζί, δεν μετακινούνται εύκολα από εταιρεία σε εταιρεία. Το σύνηθες είναι να συνταξιοδοτηθείς από την εταιρεία στην οποία βρίσκεις την πρώτη σου δουλειά. Στην Ιαπωνία επίσης δεν υπάρχουν funds. Όλα ανήκουν σε ανθρώπους.

Στο τελευταίο σας βιβλίο αναφέρεστε στην απλότητα ως την πιο σωστή στρατηγική ζωής.

Η απλότητα σε κάνει πιο ευτυχισμένο άνθρωπο, γιατί όταν δεν αναζητάς τα πολλά, βλέπεις τη ζωή σου με καθαρότερο βλέμμα. Όσο περισσότερο αναζητάς, τόσο πιο αχόρταγος καταλήγεις να είσαι, να μην νιώθεις πλήρης ποτέ. Η απλότητα σου προσφέρει πληρότητα, σε κάνει πιο χρήσιμο άνθρωπο, και, μαζί με την ταπεινότητα, αποτελούν το κλειδί της ζωής.

Πώς μπήκε το Άγιο Όρος στη ζωή σας;

Μπήκε το 2002, μέσω του πατέρα ενός φίλου. Πάντα κάποιος σε πηγαίνει εκεί. Δύσκολα κάποιος αποφασίζει από μόνος του να πάει. Αλλά η συγγραφή του βιβλίου (Ο μοναχός που έγινε CEO) έπαιξε καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση μιας στενότερης σχέσης. Συνδέθηκα σε ανθρώπινο επίπεδο με περισσότερους ανθρώπους και ήρθα σε επαφή με μια διαφορετική οπτική ζωής. Οι άνθρωποι εκεί σε καλωσορίζουν, χαιρετά ο ένας τον άλλον, γνωστοί, άγνωστοι. Υπάρχει αλληλοβοήθεια. Ο χρόνος εκεί έχει, κατά κάποιο τρόπο, σταματήσει. Οι μοναχοί δεν έχουν χρήματα. Η ζωή είναι απαλλαγμένη από τη φθορά και το κυνήγι των χρημάτων. Πέραν της πίστης δηλαδή, όσοι επισκέπτονται το μέρος εισπράττουν μια τελείως διαφορετική αντιμετώπιση. Σε υποδέχονται με ανιδιοτέλεια, διότι δεν έχουν κάτι να κερδίσουν από εσένα. Όταν ο άνθρωπος απελευθερώνεται από όλα αυτά, μπορεί να εστιάσει στην πνευματική του ωρίμανση. Εστιάζεις ευκολότερα στο πώς θες πραγματικά να είναι η ζωή σου, αν και δεν είναι εύκολη η εφαρμογή αυτών των αξιών στον έξω κόσμο. Η ζωή εδώ είναι ζούγκλα.

Παρόλα αυτά είναι ένας τόπος στον οποίο έχουν καταφύγει πολλοί ισχυροί άνδρες του επιχειρηματικού κόσμου, οι οποίοι μάλιστα προσφέρουν τις γνώσεις τους στην υπηρεσία των μονών στις οποίες διαμένουν.

Ισχύει. Μία τέτοια περίπτωση είναι και ο πρωταγωνιστής του βιβλίου “Από το Μανχάταν στο Άγιο Όρος”, ο οποίος στην κοσμική του ζωή ήταν υψηλόβαθμο στέλεχος της μεγαλύτερης πετρελαϊκής εταιρείας στον κόσμο. Καταγόταν από καλή οικογένεια, είχε εξαιρετικές σπουδές και έφτασε πολύ υψηλά στην ιεραρχία, αλλά αυτό σήμαινε παράλληλα ότι έζησε εκ των έσω και πολύ έντονα την ανταγωνιστικότητα, τη ματαιοδοξία, και το αδιέξοδο στο οποίο οδηγεί αυτού του είδους η ζωή, και συνειδητοποίησε ότι δεν θα ήταν ποτέ ευτυχισμένος. Τα πολλά χρήματα δεν συνεπάγονται ευτυχία. Το ενδιαφέρον είναι ότι δεν ήταν θρήσκος, είχε μια έντονη κοινωνική ζωή στην Αμερική, διατηρούσε ερωτικές σχέσεις, και ειδικά στην αρχή η οικογένειά του πρόβαλε μεγάλες αντιρρήσεις. Στο τέλος όμως τα κατάφερε, γιατί ήταν αποφασισμένος.

Μπορείτε να μας μιλήσετε για την επιχειρηματικότητα και τις καινοτόμες τεχνολογίες που εφαρμόζουν οι μονές για εξασφαλίζουν την βιωσιμότητά τους;

Ναι, στο Άγιο Όρος, για παράδειγμα, δεν υπάρχουν καθόλου καλώδια και κολώνες της ΔΕΗ. Δεν υπήρχαν ποτέ. Το Άγιο Όρος ήταν ανέκαθεν ενεργειακά αυτόνομο. Ήταν οι πρώτοι που πριν από 25 χρόνια τοποθέτησαν φωτοβολταϊκά. Κάποια από τα μοναστήρια πρωτοπόρησαν σε εθνικό επίπεδο χτίζοντας υδροηλεκτρικά εργοστάσια φράγματα για παραγωγή ενέργειας, και πάντα βρίσκουν τρόπους να καινοτομούν και να είναι αυτάρκεις, και θέλω να το συνδέσω αυτό με την επιχειρηματικότητα. Όσο πιο αυτάρκης είναι μία εταιρεία, τόσο πιο επιτυχημένη είναι, γιατί το outsourcing, που επικράτησε τις προηγούμενες δεκαετίες, δεν είναι καλό γιατί δεν μπορείς να ελέγξεις την ποιότητα υπηρεσιών και παραγωγής. Υπάρχουν εξαιρετικά μορφωμένοι μοναχοί, μηχανολόγοι, πολιτικοί μηχανικοί, αρχιτέκτονες, δικηγόροι, οι οποίοι έχουν εξειδίκευση σε διαφορετικούς τομείς, αλλά όλοι εργάζονται με στόχο την αυτάρκεια. Ό,τι και να συμβαίνει, θα έχουν πάντα ρεύμα, θα έχουν πάντα τρόφιμα. Όλες οι μονές διατηρούν λαχανόκηπους, παράγουν αλοιφές από βότανα, δικό τους μέλι, ξυλεία για θέρμανση, εμφιαλώνουν δικό τους νερό, παράγουν τα πάντα.

Οι επιχειρηματίες που επισκέπτονται το Άγιο Όρος, και είναι πάρα πολλοί, εντυπωσιάζονται από τη δομή, τη φιλοσοφία και τη λειτουργία του. Και αυτό που τους εντυπωσιάζει περισσότερο είναι πώς τόσο λίγοι άνθρωποι επιτυγχάνουν τόσο υψηλό επίπεδο παραγωγικότητας, και νομίζω ότι η απάντηση είναι η αφοσίωση.

Και το σύστημα.

Το σύστημα, το οποίο λειτουργεί με βάση την ιεραρχία.

Κλείνοντας θα ήθελα να σας ρωτήσω γιατί, ενώ είστε σύμβουλος επιχειρήσεων και θεωρητικά θα έπρεπε να κρατάτε αυτή την πολύτιμη γνώση για τον εαυτό σας, παρέχοντάς την ως αποκλειστική υπηρεσία στους πελάτες σας, εσείς επιλέγετε να την διαχέετε;

Γιατί θέλω να είμαι χρήσιμος στην κοινωνία και τους συνανθρώπους μου. Αυτός είναι ο σκοπός της ζωής μου. Και το λέω αυτό, γιατί μέχρι πριν από μερικά χρόνια δεν είχα σκοπό ζωής. Άπαξ και τον βρήκα, θέλω να τον υπηρετώ με αφοσίωση.