Παρότι τετριμμένο, δεν πρέπει να ξεχνάμε πως η εναλλαγή των εποχών δεν είναι ένα ξαφνικό, απότομο γεγονός, αλλά μια σταδιακή μετάβαση, μια οργανική συνέχεια αλλαγών και ποτέ μια ριζική και στιγμιαία ρήξη.

Η ενασχόληση με τα τρέχοντα συχνά μας δυσκολεύει να αντιληφθούμε τις λεπτές διεργασίες, τις μικρές ρήξεις, τις ανεπαίσθητες ανακατατάξεις που συγκροτούνται και αναπτύσσονται, μέχρι τη στιγμή που θα βρεθεί ο κατάλληλος καταλύτης για να μετουσιώσει τα συσσωρευμένα σε μια νέα κατάσταση.

Όταν μια νέα κατάσταση θεωρήσουμε πως μας στερεί τα κεκτημένα, εύκολα την ονοματίζουμε ασταθή. Όμως και η σταθερότητα δεν είναι αναγκαστικά ευχάριστη και πάντα υπάρχουν πρόσωπα, κοινωνικά στρώματα, κράτη, ακόμα και ολόκληρες ήπειροι για τα οποία σταθερότητα σημαίνει σταθεροποιημένη υποβάθμιση.

Η βουβή και αόρατη δύναμη που νιώθουμε να βρίσκεται πάνω από τον πλανήτη μας σήμερα δεν τον κάλυψε ξαφνικά. Διανοούμενοι και ερευνητές από όλο το φάσμα των ιδεολογικών και επιστημολογικών προσεγγίσεων επισημαίνουν εδώ και δεκαετίες πως η πρόθυμη αποδοχή αξιακών υποχωρήσεων σε όλα τα επίπεδα της κοινωνικής και πολιτικής ζωής θα οδηγήσει στην απαξίωσή τους.

Μια σειρά από εξελίξεις και ανεπίλυτα ερωτήματα, όπως για παράδειγμα η κλιμάκωση της κλιματικής αλλαγής σε κλιματική κρίση και η πιθανή επίδραση των τεχνολογικών εξελίξεων στη γνωσιακή συγκρότηση και τις πρακτικές δράσης, φαίνεται πως εντείνουν την πορεία προς την πλήρη απαξίωση και την υιοθέτηση μιας κυνικής στάσης έναντι κάθε θεσμικού πλαισίου.

Αυτά τα ζητήματα, στη γενική τους προβληματική αλλά και στις ποικίλες επιμέρους εκφάνσεις τους, θέτουμε στο επίκεντρο των προβληματισμών, των δράσεων και των προτάσεων πολιτικής του Φόρουμ και του οικοσυστήματός του την τελευταία δεκαετία.

Αρκεί κανείς να ρίξει μια ματιά στις κεντρικές θεματικές των ετήσιων συναντήσεων (New Realities, The Challenge of Inclusive Growth, Paradigm Shifts, In transition), αλλά και στην επιμονή να συζητούνται θέματα όπως η ανθεκτικότητα των θεσμών, η ευθραυστότητα της δημοκρατίας και η υπονόμευσή της από μια νέα «κοινοτοπία του κακού», τα «τυφλά σημεία» της παγκοσμιοποίησης, η ανάγκη μιας υγιούς και κοινωνικά υπεύθυνης επιχειρηματικής δραστηριότητας, η ολοένα και αυξανόμενη αποστασιοποίηση της κοινωνίας από την πολιτική και τους πολιτικούς, η σαρωτική δυναμική των νέων τεχνολογιών και των κοινωνικών δικτύων.

Οι επιλογές αυτές ευθυγραμμίζονται με την αντίληψη ότι η ρευστότητα είναι εγγενές χαρακτηριστικό των καιρών μας, οι ανακατατάξεις είναι μια συνεχής διαδικασία, και ότι τα πράγματα μπορούν πάντοτε να εξελιχθούν διαφορετικά από ό,τι σχεδιάζουμε.

Σήμερα, ωστόσο, που οι δυνάμεις της αποδιάρθρωσης και του κατακερματισμού μοιάζουν να διεισδύουν μέχρι τα πιο μύχια σημεία της κοινωνικής συνύπαρξης, θεωρούμε πως οι απαιτήσεις από έναν θεσμό όπως το Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών αυξάνονται και γίνονται πιεστικότερες.

Εάν σε περιόδους σχετικής νηνεμίας, το στοίχημα του δημόσιου διαλόγου και της διανοητικής παραγωγής είναι να σταλούν τα απαραίτητα προμηνύματα κινδύνου, σε περιόδους μεγάλων ανακατατάξεων η κομβική πρόκληση πρέπει να κινηθεί και προς την αντίθετη κατεύθυνση.

Σχετίζεται με την αναγκαιότητα να αναζητήσουμε και να αναδείξουμε όλα εκείνα τα στοιχεία που μπορούν να γεννήσουν νέες δυνατότητες ανάταξης και αναθεμελίωσης αξιών, πρακτικών και γόνιμων σημείων αναφοράς.

Η επέτειος των 10 χρόνων του Οικονομικού Φόρουμ των Δελφών συμπίπτει με μια τέτοια δύσκολη και απαιτητική συγκυρία. Και με μια αδήριτη ανάγκη για προσαρμοστικότητα και καινοτομία.

*Ο Γιάννης Θωμάτος είναι εκτελεστικός αντιπρόεδρος και ιδρυτικό μέλος του Οικονομικού Φόρουμ των Δελφών.