Τα… εύκολα για την πολιτική ενίσχυσης των μισθών, που προβάλλεται ως το μοναδικό και πιο αποτελεσματικό «φάρμακο» για την καταπολέμηση της ακρίβειας, τελείωσαν κάπου εδώ. Κανείς δεν υποτιμά τις προσπάθειες που απαιτήθηκαν για να πέσει το ποσοστό της ανεργίας κάτω από το 9% και για να αναρριχηθεί ο κατώτατος μισθός στα 880 ευρώ, με τον μέσο μισθό να προσεγγίζει πλέον τα 1.400. Όμως τα δύσκολα είναι μπροστά. Διότι δεν είναι καθόλου εύκολο να «χτυπήσεις» τον σκληρό πυρήνα της ανεργίας, ο οποίος στην Ελλάδα οριοθετείται στην περιοχή του 8-9%, ούτε είναι εύκολο να σπρώξεις υψηλότερα τον μέσο μισθό χωρίς το… δεκανίκι της διοικητικής αύξησης του κατώτατου. Είναι η τελευταία φορά που θα εφαρμοστεί ετήσια αύξηση 6% στον εισαγωγικό μισθό της ελληνικής οικονομίας εκτός και αν επιστρέψει ο εφιάλτης του πληθωρισμού. Το πιθανότερο είναι ότι από το 2025 και μετά θα ξεκινήσει μια φθίνουσα πορεία της ποσοστιαίας αύξησης του κατώτατου (περί το 4% αρχικά και κοντά στο 2,5 με 3% στη συνέχεια), που σημαίνει ότι το βάρος θα πρέπει να πέσει σε δύο τομείς: πρώτον στις συλλογικές διαπραγματεύσεις (ώστε εργαζόμενοι και εργοδότες να αποφασίσουν για το κατάλληλο ποσοστό των αυξήσεων) και δεύτερον στις μειώσεις των κρατήσεων για περαιτέρω βελτίωση των καθαρών αποδοχών. Τι χρειάζεται και στις δύο περιπτώσεις; Λεφτά. Είτε θα τα καταβάλλουν οι εργοδότες είτε θα τα δώσει ο κρατικός προϋπολογισμός, το συμπέρασμα είναι το ίδιο. Η περαιτέρω αύξηση των μισθών έχει κόστος και κάποιος θα πρέπει να το πληρώσει…

Μετά και τη νέα αύξηση του κατώτατου μισθού κατά 50 ευρώ η μηνιαία δαπάνη για τη μισθοδοσία του ιδιωτικού τομέα αναμένεται να ξεπεράσει τα 3,5 δισ. ευρώ για πρώτη φορά ύστερα από πολλά χρόνια. Είναι πολύ μεγάλη η απόσταση που έχει διανύσει η χώρα για να φτάσουμε σε αυτό το ποσό. Ας θυμηθούμε ότι, κατά τη διάρκεια της κρίσης, οι εργοδότες είχαν φτάσει να μισθοδοτούν περί τα 1,3 με 1,4 εκατ. εργαζόμενους (τότε που μετρούσαμε τον δείκτη της ανεργίας στο 27% και πάνω) και σήμερα προσεγγίζουμε τα 2,4 εκατ. Ο κατώτατος μισθός ήταν στα 586 ευρώ (και 511 ευρώ για τους νέους με τον περίφημο υπο-κατώτατο) και από την 1η Απριλίου του 2025 διαμορφώνεται στα 880 ευρώ. Αντίστοιχα, ο μέσος μισθός έκλεισε το 2024 περίπου στα 1.340 ευρώ και το 2025 αναμένεται να φτάσει στα 1.500 ευρώ.

Η εικόνα δεν είναι πλήρης αν καταγράφεται μόνο η αύξηση του ονομαστικού εισοδήματος. Ο δείκτης τιμών καταναλωτή έχει αυξηθεί κατά περίπου 18-20% την τελευταία τριετία. Οι τιμές των τροφίμων έχουν ανατιμηθεί πάνω από 30% και οι τιμές των ακινήτων έχουν εκτοξευτεί παρασύροντας και αυτές των ενοικίων, οι οποίες διαμορφώνονται σε πρωτόγνωρα υψηλά επίπεδα. To κόστος ζωής έχει ανέβει σε πολύ υψηλά επίπεδα και το πιο σοβαρό είναι ότι δεν διαφαίνονται τάσεις αποκλιμάκωσης. Ο ρυθμός αύξησης των ενοικίων καταγράφει το ένα υψηλό μετά το άλλο και οι τιμές των τροφίμων είναι συνεχώς εκτεθειμένες στους εξωγενείς παράγοντες, που επηρεάζουν καθοριστικά τις τιμές. Μια ασθένεια ανεβάζει τις τιμές των κρεάτων, η ξηρασία διαμορφώνει την αντίστοιχη του κακάο και της σοκολάτας κ.ο.κ.

Η αύξηση του κόστους ζωής βρίσκει την ελληνική αγορά εργασίας με μια μισθολογική πυραμίδα η οποία διαθέτει πολύ πλατιά βάση και πολύ στενή κορυφή. Αυτό στην πράξη σημαίνει ότι υπάρχουν πολλοί που εισπράττουν λίγα και λίγοι που εισπράττουν πολλά. Το αποδεικνύουν και τα επίσημα στοιχεία του συστήματος Εργάνη:

1. Το 47% των εργαζομένων λαμβάνουν μεικτό μισθό έως 1.000 ευρώ.
2. Το 32% εισπράττουν από 1.000 έως 1.500 ευρώ.
3. Μόλις το 10% των μισθών κινούνται σε επίπεδα της τάξεως των 1.500 έως 2.000 ευρώ.
4. Το 11% των εργαζομένων αμείβονται με περισσότερα από 2.000 ευρώ μεικτά.

Η αναπροσαρμογή του κατώτατου μισθού δεν επηρεάζει αυτή την εικόνα. Απλώς βελτιώνει την οικονομική κατάσταση των χαμηλότερων−εισοδηματικά− στρωμάτων. Για να δημιουργηθούν περισσότερες καλά αμειβόμενες θέσεις εργασίας, θα πρέπει να αυξηθούν οι μισθοί συνολικά και όχι μόνο για τους 575.000 δικαιούχους του εισαγωγικού μισθού. Αυτό δεν μπορεί να γίνει με διοικητικά μέτρα. Να λοιπόν που ερχόμαστε αντιμέτωποι με τρία βασικά δομικά προβλήματα:

1. Δεν υπάρχουν συλλογικές συμβάσεις εργασίας. Έχουμε ένα από τα χαμηλότερα ποσοστά εκπροσώπησης των εργαζομένων στην Ευρώπη. Ο στόχος είναι φτάσουμε στο 80% και εμείς αυτή τη στιγμή είμαστε στο 30%. Το χαμηλό ποσοστό είναι μια από τις κακές κληρονομιές της μνημονιακής περιόδου με τις εκατοντάδες χιλιάδες ατομικές συμβάσεις απόρροια της πολιτικής εσωτερικής υποτίμησης.
2. Δεν υπάρχει μεγάλος αριθμός ισχυρών επιχειρήσεων. Το 72% των εργοδοτών στην Ελλάδα απασχολούν από έναν έως τέσσερις υπαλλήλους. Τα στοιχεία μάλιστα δείχνουν ότι η διαφορά ανάμεσα στους μισθούς που δίνουν στην Ελλάδα οι μικρές επιχειρήσεις και οι μεγάλες είναι χαώδης. Σύμφωνα με τα στοιχεία του e-ΕΦΚΑ, o μέσος μισθός πλήρους απασχόλησης στις επιχειρήσεις με πάνω από δέκα εργαζόμενους είναι 1.520 ευρώ και σε αυτές με κάτω από δέκα εργαζόμενους μόλις 1.020 ευρώ. Είναι προφανές ότι χρειάζονται περισσότερες μεγάλες επιχειρήσεις, άρα περισσότερες επενδύσεις.
3. Στην Ελλάδα, ο… φορολογικός πληθωρισμός είναι πολύ υψηλός και αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι δεν τιμαριθμοποιείται η φορολογική κλίμακα. Η αλλαγή της έχει μπει στο τραπέζι των συζητήσεων, όμως θα απαιτηθεί δημοσιονομικός χώρος εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ για να γίνει μια σημαντική παρέμβαση