Με την Τουρκία να αντιδρά προληπτικά για την επανάληψη των εργασιών του καλωδίου διασύνδεσης Ελλάδας – Κύπρου με την διατύπωση «τετελεσμένα σίγουρα δεν θα επιτραπούν» είναι να πιστεύει κανείς ότι αυτή την φορά, τα τηλεφωνήματα έχουν ήδη γίνει. Να εξηγηθούμε:

Τον παλιό (διόλου καλό) καιρό των παραδοσιακών παρολίγον θερμών επεισοδίων στα ΕλληνοΤουρκικά – Ιμια στο Αιγαίο τον Ιανουάριο του 1996, Ουρούτς Ρέις στην Ανατ. Μεσόγειο/νοτίως του Καστελόριζου τον Αύγουστο του 2020 – η προσοχή ήταν στραμμένη στο «ποιος θα σηκώσει το τηλέφωνο» προκειμένου να εκτονωθεί η κρίση. Το 1996, στα πρώτα βήματα της κυβέρνησης Σημίτη θυμίζουμε, το τηλέφωνο (με κομβικό συνομιλητή τον Ρίτσαρντ Χόλμπρουκ υφυπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ) σήκωσε στη μεν Ελλάδα ως ΥΠΕΞ ο Θόδωρος Πάγκαλος, στη δε Τουρκία ως πρωθυπουργός η Τανσού Τσιλλέρ – η διαφορά επιπέδου επικοινωνίας αξιοσημείωτη, πάντως. Το 2020 η παρέμβαση ήταν πιο διάχυτη: ο Αμερικανός ΥΠΕΞ Μάϊκ Πομπέο απηύθυνε έκκληση παύσης «παράνομων ενεργειών» μετά από συνάντησή του με τον Τούρκο ομόλογό του^. η Γαλλία έστειλε πλοία του Π.Ν. της «για συνεκπαίδευση» με το ελληνικό Ναυτικό^. τα ΗΑΕ στάθμευσαν δικά τους πολεμικά αεροσκάφη στην Κρήτη^. το Συμβούλιο υπουργών της ΕΕ συνεκλήθη. Πάντως… στο μέτρο που το 2020 υπήρξε «τηλεφώνημα», αυτό ήταν από γερμανικής πλευράς – και δη της Καγκελαρίας.

[Οι πιο επιμελείς θα σημείωσαν ότι στην περίπτωση των Ιμίων – για τους Τούρκους Καρντάκ, για τους Αμερικανικούς χάρτες «απροσδιορίστου κυριαρχίας» επί ένα διάστημα: ύστερα επανήλθαν ως βραχονησίδα τα Ιμια – εκείνο που διακυβευόταν ήταν κυριαρχία, έστω ως «γκρίζες ζώνες». Στην περίπτωση του Οruc Reis, αντιθέτως, το διακύβευμα αφορούσε έρευνες στην ΑΟΖ/ υφαλοκρηπίδα, δηλαδή κυριαρχικό δικαίωμα. Κυριαρχία και κυριαρχικό δικαίωμα ΔΕΝ είναι το ίδιο].

Όταν λέμε ότι αυτήν την φορά «τα τηλεφωνήματα έχουν ήδη γίνει», τι εννοούμε; Ότι μετά την προ καιρού άδοξη διακοπή των πρόδρομων εργασιών για μελλοντική πόντιση καλωδίου Ελλάδας – Κύπρου –  (Ισραήλ)/του Great Sea Interconnector, με την Γαλλική Nexans να έχει το τεχνικό μέρος, με υποτιθέμενη ευρωπαϊκή χρηματοδότηση του GSI ως Σχεδίου Κοινού Ενδιαφέροντος κοκ, η μεν τουρκική πλευρά έχει θέσει (σταθερά, επίμονα) στην Ουάσιγκτον την θέση περί συνολικής διαπραγμάτευσης για τους ενεργειακούς πόρους Ανατ. Μεσογείου. Η υπόθεση του καλωδίου GSI άπτεται έμμεσα αυτής της προσέγγισης, αλλά η μνήμη της παρενόχλησης του τότε ερευνητικού Ievoli Relumi από τουρκικά πολεμικά πλοία (το τωρινό ονομάζεται NGWorker, επίσης Ιταλικό: μήκους 88 μέτρων, τονάζ 392 κόρων, κινείται στο Τυρρηνικό πέλαγος προς Αιγαίο/Ανατ. Μεσόγειο) δεν είναι θετική. Την περασμένη εβδομάδα, όταν το ζήτημα του GSI τέθηκε σε ενημέρωση Τύπου στις Βρυξέλλες, προέκυψε μια ασαφής αναφορά σε αίτημα προς Τουρκία προκειμένου να προχωρήσει η υπόθεση…

Από ελληνικής πλευράς, είναι γνωστές οι επαφές Μητσοτάκη με Μακρόν (και Ν. Αναστασιάδη), ακόμη περισσότερο με Μπενιαμίν Νετανιάχου στο Ισραήλ (με ευθέως εξοπλιστικό/αμυντικό περιεχόμενο)^. στην Ελλάδα θεωρήθηκε – και αξιοποιήθηκε επικοινωνιακά, εντατικά – η αντίληψη ότι έχει δημιουργηθεί ενός είδους πλέγμα αποθάρρυνσης της Τουρκίας. Αποκλείεται αυτή η διάσταση να μην έχει ανακινηθεί στις σερνάμενες – η έκφραση ανήκει σε υψηλό στέλεχος του Υπ. Αμύνης  – επαφές Γεραπετρίτη/Φιντάν, πλην δεν υπάρχει ούτε ίχνος σχετικής διαρροής.

Απαντούν αυτά το «ποιος θα σηκώσει το τηλέφωνο;». Πολύ αμφίβολο! Αρκούν ως αποθάρρυνση της τουρκικής αντίδρασης στην παρουσία του NGWorker, αν τελικά καταπλεύσει Κάσο-Κάρπαθο; (Θυμίζουμε: η υπόθεση του καλωδίου GSI έχει μια πρώτη φάση: έρευνα βυθού^. έπεται η κατασκευή του διπλού καλωδίου από Nexans, σε Νορβηγία και Ιαπωνία^. ύστερα έρχεται η πόντιση…).

Αυτό ακριβώς θα δούμε, τώρα. Όμως… επειδή «το τηλέφωνο» βασικά προς Ουάσιγκτον δεν παύει να προσβλέπει, προκύπτει ένα άλλο παράδοξο: οι ελληνικές παρεμβάσεις περισσότερο επιζητούν πάγωμα των σχεδιασμών της Άγκυρας για αναβάθμιση του οπλοστασίου της (καθυστέρηση της αναβάθμισης των F-16 της σε Viper, μη-επαναφορά στο πρόγραμμα τωνF-35)^. οι τουρκικές παρεμβάσεις, προς αναγνώριση εν γένει δικαιώματος/λόγου της Τουρκίας στην περιοχή (το πώς, δηλαδή με αναφορές στο ΤουρκοΛιβυκό Μνημόνιο, ή με νέα σύνθεση της «Γαλάζιας Πατρίδας» με τις συνεργασίες στην Ανατ. Μεσόγειο, είναι κάτι που στην τωρινή Τραμπική εποχή διεθνών σχέσεων έχει μικρότερη σημασία). Δηλαδή, αντί για παρέμβαση επί του πεδίου, το ζητούμενο είναι η αλλαγή (ή: η μη-αλλαγή) των ισορροπιών ισχύος.

Αν δεν είχαν περιέλθει σε στασιμότητα τα Ελληνοτουρκικά, μια εντελώς έμμεση μορφή «ενημέρωσης» – όχι βέβαια αίτημα για τουρκική έγκριση, αλλ’ ούτε και αυτόνομη αδειοδότηση της έρευνας: θυμηθείτε τις τρεις φάσεις: έρευνα βυθού, κατασκευή, πόντιση – θα μπορούσε να λειτουργήσει ως μηχανισμός πρόληψης της έντασης. Μιας και η Nexans είναι γαλλική, ας θυμηθούμε την διπλωματική έκφραση «noyer le poisson dans l’ eau» , που παραπέμπει σε πνίξιμο μιας υπόθεσης, ή πάλι της εκτόνωσης μιας κρίσης μέσα σε πολλές, υπερβολικά πολλές συζητήσεις.

Βέβαια το ζήτημα καταλήγει – για Αθήνα και Άγκυρα, άλλωστε – πώς γίνεται η επικοινωνιακή διαχείριση μπροστά σε δυο νευρικές εκδοχές κοινής γνώμης…