Σύγχρονα ερωτήματα σε έναν αρχαίο τόπο 

Το 2015, μέσα σε ένα τοπίο βαθιάς κρίσης, όπου ο μελλοντικός ορίζοντας έμοιαζε ομιχλώδης, και ήταν δύσκολο για τους ανθρώπους να διακρίνουν τα «μελλούμενα», γεννήθηκε η ιδέα της ίδρυσης ενός θεσμού με στόχο τον διάλογο για τα φλέγοντα ζητήματα της δικής μας εποχής. Ο Συμεών Τσομώκος, έχοντας ήδη διανύσει μια τριακονταετή πορεία στη διοργάνωση διεθνών συνεδρίων, οραματίστηκε τη διοργάνωση ενός διεθνούς θεσμού με βασικούς άξονες τον δημόσιο διάλογο και την ανταλλαγή ιδεών, και απώτερο σκοπό τη συμβολή στη διαμόρφωση πολιτικών και στρατηγικών σε εθνικό και διεθνές επίπεδο. Γεωγραφικό επίκεντρο της διοργάνωσης δεν θα ήταν η Αθήνα, αλλά ένα από τα διασημότερα μέρη της γης, όπου οι άνθρωποι προ αιώνων κατέθεταν τα ερωτήματά τους για το μέλλον των κοινωνιών τους. Υπήρχε άραγε καταλληλότερος, και πιο συμβολικός, τόπος για να ανοίξει αυτός ο διάλογος; Τα μεγάλα ερωτήματα όφειλαν να επιστραφούν στους Δελφούς.

Το φως που εκπέμπει η αλήθεια ενός μύθου

«Πήγα να δω τον Μάρτιν Γουλφ στο γραφείο του στους Financial Times για να τον καλέσω στο συνέδριο. Στο εστιατόριο της εφημερίδας άρχισα να του εξηγώ τι ήθελα να κάνω. Με ρώτησε πού θα το έκανα, του απάντησα στους Δελφούς, και κατευθείαν μου είπε “Θα έρθω. Αν το έκανες στην Αθήνα, δεν θα ερχόμουν”, θυμάται ο εμπνευστής και ιδρυτής του Φόρουμ. «Στην αρχαιότητα, ο Απόλλωνας, θεός του φωτός, της αλήθειας και της προφητείας, λατρευόταν στους Δελφούς», ξεκινά να αφηγείται ο κορυφαίος οικονομικός αναλυτής των Financial Times, Μάρτιν Γουλφ, και συνεχίζει επιβεβαιώνοντας πλήρως τα λεγόμενα του Συμεών Τσομώκου: «Δεν θα μπορούσε να υπάρξει καλύτερος χώρος για τη διοργάνωση του Οικονομικού Φόρουμ των Δελφών, αφού, όπως και ο θεός, ο θεσμός είναι αφιερωμένος στο φως, την αλήθεια και την προφητεία. Μόνο με το φως της λογικής βρίσκουμε την αλήθεια. Μόνο μέσω της αναζήτησης της αλήθειας αποκτούμε σοφία. Και μόνο μέσω της σοφίας μπορούμε να καταλάβουμε το μέλλον». Από την απέναντι μεριά του Ατλαντικού, τη διεθνούς εμβέλειας γοητεία του τόπου επιβεβαιώνει και ο πρώην διευθυντής της CIA, στρατηγός Ντέιβιντ Πετρέους: «Το Φόρουμ κατατάσσεται σαφώς στις πιο πνευματικά ενδιαφέρουσες διεθνείς συναντήσεις για πολιτικά, οικονομικά και διεθνή θέματα. Και το κάνει στη σκιά, και υπό την έμπνευση, του αρχαίου Ναού του Απόλλωνα στους Δελφούς, όπου η Πυθία υπηρετούσε στο Μαντείο των Δελφών. Δεν μπορώ να φανταστώ πιο ευχάριστη και κατάλληλη τοποθεσία ή καλύτερη διοργάνωση!».

«Οι σύγχρονοι ‘χρησμοί’ του Φόρουμ επιχειρούν να ερμηνεύσουν έναν κόσμο ολοένα και πιο περίπλοκο, διευρύνοντας τον δημόσιο διάλογο, προκαλώντας ουσιαστική ανταλλαγή απόψεων και μια αληθινά διεθνή και αιχμηρή ματιά στα σύγχρονα κρίσιμα ζητήματα», σημειώνει ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Κωνσταντίνος Τασούλας, γεφυρώνοντας το παρόν με το παρελθόν, και συνεχίζει «Εξωστρεφές από τα πρώτα του βήματα, έφερε στο πανέμορφο και υποβλητικό ιερό τοπίο των Δελφών υψηλούς προσκεκλημένους, κορυφαίες προσωπικότητες εγνωσμένου κύρους. Πέτυχε συνεργασίες με τις μεγαλύτερες δεξαμενές σκέψεις του εξωτερικού και διεθνείς οργανισμούς. Ο στόχος κοινός: να δοθούν πειστικές απαντήσεις ή ερωτήσεις στις μεγάλες προκλήσεις που αντιμετωπίζει ο κόσμος μας σήμερα. Κάθε χρόνο ο θεματικός του πλούτος και ο γεωγραφικός του πλουραλισμός εντυπωσιάζει με την άμεση ανταπόκριση στα πιο καίρια ζητήματα που απασχολούν την εποχή μας», ολοκληρώνει ο κος Τασούλας. 

Το πρώτο Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών: Αναζητώντας την αρχή του μίτου της… Ανάπτυξης

Το 2016, στον ιστορικό αυτό τόπο, όπου αιώνες πριν άνθρωποι με τελείως διαφορετικές ζωές αναζητούσαν σημεία και χρησμούς, αναζητήθηκαν δεδομένα και μετρήσεις, ώστε να απαντηθούν σύγχρονα ερωτήματα. Σε ένα κλίμα ειλικρινούς αναζήτησης, τέθηκαν και συζητήθηκαν με απροσδόκητη επιτυχία τα σημαντικότερα ερωτήματα που απασχολούσαν τους απλούς πολίτες, την ακαδημαϊκή κοινότητα, τη δημόσια διοίκηση και τον επιχειρηματικό κόσμο. Η σύζευξη των διαφορετικών στοιχείων και αντιλήψεων σε εκείνο το πρώτο Φόρουμ αποδείχθηκε τόσο γόνιμη, ώστε εκείνο που είχε αρχικά ξεκινήσει ως μια ευρηματική διοργάνωση να αναδειχθεί σε μια διαρκή ευθύνη για την ενασχόληση με  δύσκολα ερωτήματα, αλλά και σε μια μόνιμη ευκαιρία για να προβάλλουν οι κατάλληλες φωνές τις απαραίτητες λύσεις. 

Κεντρικός ομιλητής του πρώτου φόρουμ ήταν ο καγκελάριος της Αυστρίας, Δρ Βόλφγκανγκ Σούσελ, ο οποίος εγκαινίασε έναν εντυπωσιακό κύκλο αρχηγών κρατών που θα τιμούσαν το Φόρουμ με την παρουσία τους στα χρόνια που θα ακολουθούσαν. Μια λίστα ονομάτων, που εκτείνεται από τον πρώην πρωθυπουργό της Ιταλίας Μάριο Μόντι, τον ομόλογό του Τόνι Μπλερ, τον πρώην πρωθυπουργό της Σουηδίας Στέφαν Λεβέν, τον πρώην πρωθυπουργό της Φινλανδίας Αλεξάντερ Στουμπ, τον πρώην πρωθυπουργό της Βουλγαρίας Μπόικο Μπορίσοφ, αλλά και τον πρόεδρο της χώρας Ρούμεν Ράντεφ, τον πρώην πρωθυπουργό της Πολωνίας Μάρεκ Μπέλκα, τον πρώην πρόεδρο της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας Κρίστιαν Βουλφ, την πρόεδρο της Σλοβενίας Νατάσα Πιρτς Μουσάρ, μέχρι και τον πρόεδρο της Ουκρανίας Βολοντίμιρ Ζελένσκι σε διαδικτυακή ομιλία στο ένατο Φόρουμ, αναδεικνύει τον ευρωπαϊκό χαρακτήρα του θεσμού. Δεν έχουν λείψει ωστόσο και ηγέτες της ευρύτερης γεωγραφικής μας γειτονιάς, όπως ο πρώην πρωθυπουργός της Λιβύης Μαχμούντ Τζιμπρίλ και ο υπουργός Εξωτερικών του Κατάρ Σουλτάν μπιν Σααντ Αλ-Μουράικι. Αρκετοί δε από τους πολιτικούς ηγέτες που συμμετείχαν στο Φόρουμ, συχνά το έκαναν σε περιόδους κατά τις οποίες η διεθνής κοινότητα είχε στραμμένο το βλέμμα σε αυτούς και τις χώρες τους, προσφέροντας την πολύτιμη οπτική τους σε κρίσιμα ζητήματα των καιρών. 

Ο Κύκλος της Ανάπτυξης: 2017-2019: Αναζητώντας το νέο αναπτυξιακό αφήγημα 

Μεταξύ 2017-2019 στο επίκεντρο των συζητήσεων βρέθηκε ο απόηχος της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης. Πλέον είχε αρχίσει να γίνεται σαφές ακόμα και στην Ελλάδα ότι η κρίση έβαινε προς το τέλος της. Η εμπειρία της εξαντλητικά επίμονης πολύχρονης κρίσης μοιραία έστρεψε την προσοχή σε ερωτήματα που ξεπερνούσαν τον σκληρό πυρήνα της συσσώρευσης κέρδους. Ο διάλογος μετατοπίστηκε σε συζητήσεις με θέμα τις δίκαιες διακρατικές συνεργασίες για βιώσιμη ανάπτυξη και την προστασία του περιβάλλοντος, σε συνδυασμό με ηθικά ερωτήματα που σχετίζονται με τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη συμπερίληψη.

Από την πρώτη κιόλας χρονιά, το Φόρουμ φιλοξένησε ισχυρές γυναίκες, καινοτόμες πρωτοπόρους, τολμηρές ηγέτιδες στους τομείς δραστηριότητάς τους. Από την τότε (2016) επίτροπο Περιφερειακής Πολιτικής και πρώτη γυναίκα κεντρική ομιλήτρια του θεσμού Κορίνα Κρέτσου, την πρώην επίτροπο και αντιπρόεδρο της Κομισιόν Βίβιαν Ρέντινγκ, την πρώην πρύτανη του Πανεπιστημίου της Σορβόννης Ελένη Γλύκατζη-Αρβελέρ, την πολυβραβευμένη συγγραφέα και δημοσιογράφο Αν Απλμπάουμ, την ανώτερη συνεργάτιδα και καθηγήτρια Στρατηγικής στο INSEAD Ανέτ Άρις, την ειδική σύμβουλο Συνηγόρου Υψηλού Επιπέδου του ΟΗΕ για την Κλιματική Αλλαγή και διευθύντρια τομέα Αφρικής Μπογκόλο Κενεγουέντο, την ιδρύτρια και πρόεδρο του Emirates Policy Center Έμπετσαμ Αλ-Κέντμπι, τη γενική γραμματέα της Europa Nostra Σνέκα Κουέντβλιεγκ-Μιχαΐλοβιτς, και την επικεφαλής οικονομολόγο του ΟΟΣΑ Λορένς Μπουν. 

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο αλλαγής, η διεθνής οικονομική κοινότητα βρέθηκε να πάλλεται μεταξύ δύο τάσεων: της ανυπομονησίας για ανάπτυξη και του δισταγμού για επενδύσεις. Αποτέλεσε στόχο του Φόρουμ να αναζητηθεί μια ισορροπία μεταξύ των αντιτιθέμενων τάσεων, ώστε να αποφευχθεί τόσο η άκαρπη στασιμότητα όσο και η απερίσκεπτη παρορμητικότητα, η οποία πιθανόν να γεννούσε νέες κρίσεις. Κυριότερο, όμως, στόχο των συζητήσεων αποτέλεσε η διαφύλαξη του δημοκρατικού πολιτεύματος, τόσο όσον αφορά τους τρόπους διασφάλισής του μέσα από τον θεσμικό εκσυγχρονισμό, μα συνάμα και με την προαγωγή της δημοκρατικότητας. 

Ο διάλογος υπήρξε ανέκαθεν πυλώνας της Δημοκρατίας

Το Φόρουμ κατόρθωσε κάτι που ελάχιστοι ανεξάρτητοι θεσμοί έχουν κατακτήσει: κοινή αποδοχή και υποστήριξη από τον πολιτικό κόσμο της χώρας. Εξασφαλίζοντας εξαρχής την αιγίδα της Προεδρίας της Δημοκρατίας, ο θεσμός τιμάται αδιάλειπτα εδώ και μια δεκαετία από όλους τους εν ενεργεία εκπροσώπους του ανώτερου θεσμού του κράτους, αλλά και τους πρωθυπουργούς, αρχηγούς αξιωματικής αντιπολίτευσης και κομμάτων, καθώς και αξιωματούχους που εκπροσωπούν τη χώρα μας σε ευρωπαϊκούς και διεθνείς θεσμούς. «Το Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών αναδεικνύει τις μεγάλες προκλήσεις της εποχής μας, προσφέροντας έναν χώρο γόνιμης ανταλλαγής ιδεών και διαμόρφωσης πολιτικών προτάσεων», επιβεβαιώνει η πρώην Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κατερίνα Σακελλαροπούλου. 

H αναπληρώτρια διευθύντρια της ευρωπαϊκής δεξαμενής σκέψης Bruegel Μαρία Δεμερτζή προσφέρει μια εξαιρετικά εύστοχη ανάλυση των χαρακτηριστικών που προσέδωσαν στο Φόρουμ την ταυτότητά του, χάρη στην οποία κέρδισε καθολική αποδοχή από τον ελληνικό πολιτικό κόσμο, αλλά και από τη διεθνή κοινότητα, και μάλιστα από την πρώτη κιόλας διοργάνωση: «Πρώτον, είναι πραγματικό και επίκαιρο. Οι συζητήσεις αφορούν τα επίκαιρα ζητήματα, με σαφή έμφαση στην αναζήτηση λύσεων και προβλέψεων. Δεύτερον, είναι ακομμάτιστο. Οι συζητήσεις περιλαμβάνουν όλες τις πλευρές του πολιτικού φάσματος και της κοινωνίας γενικότερα, τονίζοντας την ανάγκη για διάλογο ως τον μόνο τρόπο για βιώσιμες λύσεις που έχουν σαφή ευθύνη. Τρίτον, συνέβαλε σε μια εξωστρεφή εικόνα της Ελλάδας. Μετά τα δύσκολα χρόνια της ελληνικής κρίσης, όταν η χώρα αναπόφευκτα έγινε αυτο-απορροφημένη και εσωστρεφής, το Φόρουμ βοήθησε να αλλάξει αυτή η εικόνα με τρόπο απτό», ολοκληρώνει η κα Δεμερτζή. 

Το Φόρουμ είναι «…ένα πεδίο ελεύθερης ανταλλαγής απόψεων μεταξύ του πολιτικού και του επιχειρηματικού κόσμου, αλλά και επικοινωνίας της επιστήμης με την κοινωνία των πολιτών», σχολιάζει ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, συνεχίζοντας: «Τέτοιες πρωτοβουλίες αποκτούν στις μέρες μας ξεχωριστή σημασία ως αναχώματα ουσίας στη θύελλα των εντυπώσεων που προκαλεί ένα νέο διεθνές λαϊκιστικό κύμα, αναδεικνύοντας τα αληθινά γεγονότα απέναντι στους κατασκευασμένους μύθους και αναλύοντας τις εξελίξεις με το κύρος της τεκμηρίωσης και της επωνυμίας. Σε καιρούς ανατροπών και αμφισβητήσεων, είμαι σίγουρος ότι θα παραμείνει ένας σταθερός θεσμός, προορισμένος να οξύνει τη σκέψη και να προωθεί την ανοιχτή συζήτηση, δύο πολύτιμες προϋποθέσεις, ώστε να ακολουθήσει μετά και η δημιουργική δράση». 

Τον ρόλο του Φόρουμ στην ανάδειξη της Ελλάδας ως σύγχρονου λίκνου της δημοκρατίας αναδεικνύει με τα λόγια του και ο πρώην πρωθυπουργός, Γιώργος Παπανδρέου: «Στους Δελφούς, έναν τόπο παγκόσμιας εμβέλειας και σύμβολο σοφίας και σωφροσύνης από την αρχαιότητα, το Φόρουμ φέρνει κοντά ηγέτες, ειδικούς και εκπροσώπους από όλο τον κόσμο, δημιουργώντας ένα γόνιμο πεδίο ανταλλαγής ιδεών, δικτύων και συνεργασιών για τις μεγάλες και σύνθετες προκλήσεις της εποχής μας. Σε μια περίοδο αβεβαιότητας και γεωπολιτικών εντάσεων, η ανάγκη για ουσιαστικό διάλογο, ενίσχυση της δημοκρατίας και προώθηση της ειρηνικής συνεργασίας είναι πιο επιτακτική από ποτέ». 

Τη διεθνή εμβέλεια του Φόρουμ τονίζει και ο πρώην πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας, σχολιάζοντας: «Το μεγάλο δίκτυο ομιλητών συνεισέφερε στην αναβάθμιση του δημοσίου διαλόγου, που είναι σήμερα πιο απαραίτητος από ποτέ για τη χώρα μας και την περιοχή, για τις μεγάλες σύγχρονες προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε, για τις μεγάλες ευκαιρίες που αφορούν το κοινό μας μέλλον και τη θέση της Ελλάδας σε έναν κόσμο που αλλάζει ραγδαία». Aπό τη μεριά του, ο πρόεδρος ΠΑΣΟΚ-Κίνημα Αλλαγής, Νίκος Ανδρουλάκης, αναφέρει: «…Το ετήσιο φόρουμ αναμφίβολα αποτελεί σημείο αναφοράς όπου κυβερνητικοί αξιωματούχοι, κοινοβουλευτικά κόμματα, προσωπικότητες της ευρωπαϊκής και διεθνούς πολιτικής σκηνής, εκπρόσωποι διεθνών οργανισμών, ακαδημαϊκοί, εκπρόσωποι της κοινωνίας των πολιτών και οικονομικοί παράγοντες αναλύουν τις παγκόσμιες προκλήσεις, τα γεωπολιτικά δεδομένα και το οικονομικό περιβάλλον, εξάγοντας χρήσιμα συμπεράσματα για τις εθνικές και περιφερειακές πολιτικές».

Ο Κύκλος της Ανθεκτικότητας: 2020-2021 – Επενδύοντας στην προσαρμοστικότητα 

Το 2019, καθώς διαφαινόταν επιτέλους η έξοδος από την οικονομική κρίση, ξέσπασε μια κρίση που θα απειλούσε την ίδια τη ζωή. Το 2020, η διοργάνωση του Φόρουμ στους Δελφούς ακυρώθηκε λίγες μόλις ημέρες πριν από την υλοποίησή της, και πραγματοποιήθηκε ηλεκτρονικά, εξαιτίας της παγκόσμιας πανδημίας του Covid-19, που για δύο χρόνια πάγωσε τον χώρο και τον χρόνο. Η πανδημία έθεσε τα πάντα υπό αμφισβήτηση, επαναπροσδιορίζοντας τον ρόλο της επιστήμης, την αξία της ελευθερίας και τη συνετή ανταπόκριση στις απαιτήσεις μιας απροσδόκητα ζοφερής κρίσης. Η προσαρμογή σε μια νέα οργάνωση της εργασίας και σε νέες μεθόδους επικοινωνίας δεν αποτέλεσε ανυπέρβλητο εμπόδιο. Αποτέλεσε όμως βάρος η γνώση ότι οι ζωές χάνονταν, ενώ ταυτόχρονα η οικονομία και όλες οι προσπάθειες των περασμένων ετών αμφισβητούνταν, και μάλιστα υπό μια σκιά ματαιότητας: πόσο ανθεκτικοί είναι οι θεσμοί μας; Πόσο ανθεκτικά είναι τα συστήματα υγείας και οικονομίας; Πόσο «μαζί» είμαστε σε όλο αυτό; Αν αντέξουμε, τι θα ακολουθήσει; Το έτος 2020, το Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών ήταν αφιερωμένο στις ερωτήσεις για την επόμενη μέρα.

Οι διακριτές πορείες ανθρώπων που διαγράφουν λαμπρή σταδιοδρομία ο καθένας στον τομέα του –πολιτική, οικονομία, επιστήμη, τεχνολογία– τέμνονται σε αυτό το ετήσιο σταυροδρόμι ορθολογικού διαλόγου προκειμένου να διαπραγματευτούν μια σφαιρικά αποτελεσματικότερη οργάνωση των σύγχρονων κοινωνιών. Μεγάλες προσωπικότητες από τον χώρο της διανόησης, της παγκόσμιας οικονομίας, της πολιτικής σκέψης, του ακαδημαϊκού κόσμου, επικεφαλής διεθνών οργανισμών, υψηλόβαθμα στελέχη των BIG FOUR, των BIG TECH, και δεξαμενών σκέψης, ακόμα και σε περιόδους που διαχειρίζονταν διεθνείς κρίσεις, ή παρείχαν τεχνογνωσία για να ξεπεραστούν, τίμησαν το Φόρουμ με την παρουσία τους, συνεισφέροντας συχνά με αποκλειστικές πληροφορίες, αδημοσίευτες μελέτες και high-end περιεχόμενο, εμπλουτίζοντας το επίπεδο του διαλόγου στο Φόρουμ με τρόπο διαφωτιστικό και πολλαπλασιαστικό για όλους τους συμμετέχοντες. Ο  γενικός γραμματέας του ΟΟΣΑ Ματίας Κόρμαν, ο πρώην πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο, ο αντιπρόεδρος της BlackRock Φίλιπ Χίλντεμπραντ, ο πρώην πρόεδρος του Eurogroup Γερούν Ντάισελμπλουμ, ο πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου του Centre for European Policy Studies Χοακίν Αλμούνια, ο ειδικός προεδρικός απεσταλμένος των ΗΠΑ για το Κλίμα Τζον Κέρι, η επικεφαλής του Τμήματος Πολιτικής και Στρατηγικής της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων Νατάσα Βάλα, ο πρώην εκπρόσωπος της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες Φιλίπ Λεκλέρκ, η γενική διευθύντρια του Γραφείου του ΟΗΕ στη Γενεύη Τατιάνα Βαλόβαγια, η εκτελεστική γραμματέας της Σύμβασης Πλαισίου του ΟΗΕ για την Κλιματική Αλλαγή Πατρίσια Εσπινόζα, η πρώην πρόεδρος του Εποπτικού Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας Ντανιέλ Νουί, ο αναπληρωτής γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ Μιρτσέα Γκοάνα, ο νομπελίστας οικονομολόγος και καθηγητής Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο του Κολούμπια Τζόζεφ Στίγκλιτς, ο ομότιμος καθηγητής Οικονομικών του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης Νουριέλ Ρουμπινί, ο διακεκριμένος καθηγητής ιστορίας του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ Νάιαλ Φέργκιουσον, ο πρόεδρος του Κέντρου Φιλελεύθερων Στρατηγικών Ιβάν Κράστεφ, ο κορυφαίος σύμβουλος και αναλυτής Ρόμπερτ Κέιγκαν, ο διευθυντής και ανώτερος συνεργάτης του John L. Thornton China Center Foreign Policy του Ινστιτούτου Brookings Τσενγκ Λι, ο καθηγητής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο του Κολούμπια Άνταμ Τουζ, ο καθηγητής Ευρωπαϊκών Σπουδών του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης Τίμοθι Γκάρτον Ας, ο συγγραφέας και διευθύνων σύμβουλος του Eurasia Group Ρόμπερτ Κάπλαν, η πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος του US Russia Foundation Σελέστ Γουόλαντερ, και ο πρώην πρόεδρος της CIA στρατηγός Ντέιβιντ Πετρέους, είναι μερικές μόνο από τις διεθνούς εμβέλειας προσωπικότητες που συμμετείχαν στο Φόρουμ, αρκετοί από αυτούς περισσότερες από μια φορές.

Ο Κύκλος της Εδραίωσης: 2022-2024 – Δομώντας πυλώνες σταθερότητας στον πολυπολικό κόσμο που ανατέλλει 

Στην επόμενη μέρα της παγκόσμιας πανδημίας, αναδύεται ένας άλλος κόσμος. Η ανθρωπότητα έχει εισαχθεί σε μια νέα περίοδο πολυκρίσης, διαρκούς μετάβασης και, χάρη στη διάχυση της Τεχνητής Νοημοσύνης, πολλαπλών μετασχηματισμών. Ενώ οι εκλεκτοί προσκεκλημένοι μεταξύ 2016-2019 σχετίζονται με την κρίση της οικονομίας, λίγο λιγότερο με την κρίση μετανάστευσης, και πολύ περισσότερο με την ανοικοδόμηση μιας υγιούς οικονομίας για τη χώρα μας και την Ευρώπη, το 2020-2021 οι ομιλίες των ειδικών επικεντρώνονται στην υγεία, και υπό το πρίσμα της προτείνουν λύσεις για την οικονομία και τις υπόλοιπες προκλήσεις. Μεταξύ 2022-2024, οι ειδικότητες των προσκεκλημένων συγκροτούν ένα υψηλού κύρους πάνελ ομιλητών, καθότι οι κρίσεις που αντιμετωπίζει η παγκόσμια κοινότητα είναι πλέον πολλαπλές. Το εύρος του διαλόγου έχει επεκταθεί σε ζητήματα που αφορούν από την τεχνολογία και την ισότητα ως τις διαπροσωπικές σχέσεις. Το 2022 το φόρουμ είχε κεντρικό θέμα τις «Νέες Πραγματικότητες», το 2023 την «Αλλαγή Παραδείγματος» και το 2024 την έννοια της «Μετάβασης». Η θεματολογία διαμορφώνεται πλέον από  διακριτούς θεματικούς πυλώνες: Γεωπολιτική, Πλανήτης, Μέλλον, Εκπαίδευση, Άνθρωπος, Βιώσιμη Ανάπτυξη, Οικονομία. 

Στη νοτιο-ανατολική γωνιά της Μεσογείου, αλλά στην καρδιά της Ευρώπης

«Το Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών έχει ήδη διατρέξει, αισίως, μια δεκαετή εμβληματική πορεία, κατά την οποία έχει συμβάλει ποικιλοτρόπως τόσο στην έγκυρη ενημέρωση της κοινής γνώμης για μείζονα θέματα ελληνικού και διεθνούς ενδιαφέροντος, όσο και στην εν γένει προβολή της Ελλάδας εκτός συνόρων, κατεξοχήν δε ως κράτους-μέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του “σκληρού πυρήνα” της Ευρωζώνης», επισημαίνει ο πρώην Πρόεδρος της Δημοκρατίας Προκόπης Παυλόπουλος, και καταλήγει: «Όλα τα προεκτεθέντα συνηγορούν, και μάλιστα κατά τρόπο αναντιρρήτως τεκμηριωμένο με βάση τα πεπραγμένα του, ότι το Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών έχει πλέον αναγνωριστεί και καθιερωθεί ως πολιτικός και οικονομικός θεσμός, με διαρκώς διευρυνόμενη και εντεινόμενη ακτινοβολία και επιδραστικότητα. Σε σημείο ώστε να κατέχει σήμερα περίοπτη θέση ανάμεσα στα κορυφαία διεθνή Fora, τα οποία δραστηριοποιούνται αναλόγως, και δη σε παγκόσμια κλίμακα». Ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος Γιάννης Στουρνάρας υπερθεματίζει: «Αυτό το φόρουμ δεν είναι απλώς ένα συνέδριο, αλλά ένα σημείο συνάντησης που προάγει τη σκέψη, τη συνεργασία και την καινοτομία σε έναν κόσμο που συνεχώς αλλάζει. Μέσα από τις συζητήσεις και τις ανταλλαγές που λαμβάνουν χώρα, η διοργάνωση συμβάλλει στην ενίσχυση της θέσης της Ελλάδας και της ευρύτερης περιοχής στην παγκόσμια οικονομική και πολιτική σκηνή». Η πρόεδρος του Δικτύου για τη Μεταρρύθμιση στην Ελλάδα και την Ευρώπη Άννα Διαμαντοπούλου τοποθετεί το Φόρουμ στο πλέγμα των διεθνών οργανισμών που παίζουν εξίσου σημαντικό ρόλο «στην ανάλυση και υποστήριξη μεταρρυθμίσεων στο εσωτερικό της χώρας, στην εξωστρέφεια και στην ώσμωση με ρεύματα και ιδέες σε παγκόσμιο επίπεδο. Θεωρώ τιμή και πρόκληση για το Δίκτυο το ότι συμμετείχε από το 2017 σε μια συλλογική προσπάθεια προγραμματισμού, ενώ δόθηκε η ευκαιρία να θέσουμε από νωρίς τα μεγάλα ζητήματα της Τέταρτης Βιομηχανικής Επανάστασης, το άνοιγμα στην Άπω Ανατολή, αλλά και στην Αφρική». 

Σπάζοντας το ευρωπαϊκό φράγμα

Ήδη από το 2018 η θεματολογία του Φόρουμ ρίχνει φως στις διαφορετικές πτυχές ενός «καινούριου» κόσμου. Το πρώτο βήμα προς την κατανόηση αυτής της νέας πραγματικότητας προκύπτει από την απόπειρα εδραίωσης ενός διαλόγου μεταξύ της Δύσης και του ραγδαία αναδυόμενου κόσμου της Ανατολής. Ο διευθυντής του John L. Thornton China Center Foreign Policy του Ινστιτούτου Brookings Τσενγκ Λι χαρακτηρίζει το Φόρουμ «ακρογωνιαίο λίθο για την προώθηση του διαλόγου και της συνεργασίας μεταξύ ηγετών από διαφορετικούς τομείς, συμπεριλαμβανομένης της πολιτικής, των επιχειρήσεων, του ακαδημαϊκού χώρου και της κοινωνίας των πολιτών. Τα τελευταία δέκα χρόνια, το DEF έχει συμβάλει σημαντικά στην ανάπτυξη και διεύρυνση του δημόσιου διαλόγου για την πολιτική». Τη δεκαετή κληρονομιά σχολιάζει, από την καρδιά των οικονομικών εξελίξεων της Μέσης Ανατολής, και η ιδρύτρια και πρόεδρος του Emirates Policy Center, ενός εκ των επιδραστικότερων κέντρων σκέψης στον αραβικό κόσμο, Έμπετσαμ Αλ-Κέντμπι: «το Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών αποτελεί φάρο διαλόγου, διορατικότητας και συνεργασίας, επηρεάζοντας σημαντικά τη χάραξη πολιτικής και τον οικονομικό λόγο, τόσο σε περιφερειακό όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο. Την τελευταία δεκαετία, οι Δελφοί υπογράμμισαν με συνέπεια κρίσιμα θέματα όπως η βιώσιμη ανάπτυξη, ο ψηφιακός μετασχηματισμός, η γεωπολιτική σταθερότητα και η ευημερία χωρίς αποκλεισμούς. Ενίσχυσε ιδιαίτερα τη φωνή της Ελλάδας στη διεθνή σκηνή, τοποθετώντας τη χώρα ως κεντρικό κόμβο οικονομικής καινοτομίας και στρατηγικής σκέψης». 

«Μία από τις πιο αξιομνημόνευτες πτυχές του DEF», προσθέτει ο καθηγητής Λι, «είναι η δέσμευσή του να αντιμετωπίζει πιεστικά παγκόσμια ζητήματα όπως η οικονομική βιωσιμότητα, η γεωπολιτική σταθερότητα, οι τεχνολογικές εξελίξεις και η κοινωνική ένταξη», και συμπληρώνει: «Η ικανότητα του Φόρουμ να προσαρμόζεται στις μεταβαλλόμενες συνθήκες και η αφοσίωσή του σε προοδευτικές συζητήσεις το έχουν καταστήσει μια ανεκτίμητη πηγή τόσο για τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής όσο και για τους ενδιαφερόμενους φορείς». 

«Από ένα μικρό περιφερειακό φόρουμ στην αρχή, έχει πλέον καταστεί ένας σοβαρός παγκόσμιος παίκτης που παρέχει μια ουδέτερη, υπερκομματική πλατφόρμα για δημόσιο διάλογο εντός της Ελλάδας, αλλά επίσης προωθεί και εξηγεί τις εθνικές θέσεις στο εξωτερικό», συμπληρώνει η αναπληρώτρια διευθύντρια της ευρωπαϊκής δεξαμενής σκέψης Bruegel Μαρία Δεμερτζή. 

2025: Πέρα από τον ορίζοντα – Ο απολογισμός δεν σηματοδοτεί μόνο ένα τέλος, αλλά και μια νέα αρχή

Από τα αρχαία λατρευτικά μυστήρια ως τον απομαγεμένο σύγχρονο διάλογο, τα ερωτήματα συνεχίζουν να φέρουν τον ιερό χαρακτήρα τους, καθώς οι απορίες παραμένουν η κινητήριος δύναμη της ανθρωπότητας. Ο καθηγητής Λι, στρέφοντας το βλέμμα προς το μέλλον, καταλήγει: «Καθώς γιορτάζουμε τη 10η επέτειο του Οικονομικού Φόρουμ των Δελφών, αναγνωρίζουμε τη βαθιά του κληρονομιά και τη διαρκή συμβολή του στη διαμόρφωση του μέλλοντος. Η δέσμευση του Φόρουμ στην προώθηση του διαλόγου και της συνεργασίας θα συνεχίσει αναμφίβολα να εμπνέει και να καθοδηγεί θετικές αλλαγές για τα επόμενα χρόνια». Από το Άμπου Ντάμπι, η Αλ-Κέτμπι σχολιάζει την επιμονή του Φόρουμ στην αναζήτηση οραμάτων, στη διάχυση της έμπνευσης αλλά και της δράσης: «Καθώς γιορτάζουμε μια δεκαετία ουσιαστικών ανταλλαγών και απτών επιπτώσεων, η δέσμευση του Φόρουμ για την αντιμετώπιση των παγκόσμιων οικονομικών πολυπλοκοτήτων παραμένει πιο ζωτική και επίκαιρη από ποτέ, υπόσχοντας ακόμη μεγαλύτερα επιτεύγματα τα επόμενα χρόνια». 

Ένας από τους συνεπέστερους συμμετέχοντες, ο πρώην αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης και υπουργός Εξωτερικών Ευάγγελος Βενιζέλος μοιράζεται την προσωπική του εμπειρία: «Έχω την τιμή της συμμετοχής και στις δέκα διοργανώσεις που συγκρότησαν έναν διεθνή θεσμό υψηλού κύρους υπό τη σκέπη των Δελφών ως ιστορικού τόπου υψηλού συμβολισμού, καθώς εδώ λειτουργούσε το σημαντικότερο μαντείο που εξέδιδε τους διασημότερους χρησμούς, και εδώ ήταν ο ομφαλός της γης. Όλο αυτό το επίτευγμα οφείλεται στην έμπνευση, τον επαγγελματισμό, την ευγένεια και τη διεθνή αποδοχή που διαθέτει  ο Συμεών Τσομώκος. Αξίζουν θερμά και εγκάρδια συγχαρητήρια σε αυτόν και την ομάδα του, που προσέφεραν στην Ελλάδα το πλεονέκτημα να φιλοξενεί αυτό τον διεθνή θεσμό». 

Ηνίοχοι του μέλλοντος

Ο Ηνίοχος αντιπροσωπεύει την καθολική ανάγκη του ανθρώπου να κατακτήσει το μέτρο, να γνωρίζει πότε οφείλει να είναι εγκρατής και πότε να ριχθεί ορμητικά σε όσα απλώνονται μπροστά του. Σήμερα, η επιστήμη προσφέρει ασφαλείς μεθόδους στρατηγικής επιδίωξης της προόδου και η επιχειρηματικότητα πραγματώνει τη σοφία της γνώσης με τρόπους που διασφαλίζουν μια βιώσιμη κερδοφορία, επωφελή προς όλους. Κορυφαία πανεπιστημιακά ιδρύματα, δεξαμενές σκέψης, διεθνείς οργανισμοί, εθνικές ενώσεις και μερικά από τα επιδραστικότερα ιδρύματα της χώρας υπήρξαν εξαρχής συνδιαμορφωτές των σύγχρονων ερωτημάτων που το Φόρουμ θέτει κάθε χρόνο στους διακεκριμένους ομιλητές του. 

Athens Democracy Forum, Athens Exchange Group, Bled Strategic Forum, Bodossaki Foundation, The Brenthrust Foundation, Chatham House, Club de Madrid, Athens Columbia Global, The Global Labor Institute, Dianeosis, ELLINIKI ETAIRIA (Society for the Environment and Cultural Heritage – ELLET), European Economic and Social Committee – Employers’ Group, European Investment Bank Group, Endeavor, European University Institute, Europa Nostra, Athens Chamber of Commerce & Industry, Geneva Graduate Institute, Global Federation of Competitiveness Councils (GFCC), GLOBSEC, Hellenic American Leadership Council (HALC), Institute for National Security Studies (INSS), Hellenic Observatory-London School of Economics, Middle East Forum, NATO, National Bank of Greece Cultural Federation, New Strategy Center, NORC at the University of Chicago, OECD, RAND Corporation, SFEE, Warsaw Security Forum, Wilfried Martens Centre for European Studies, World Bank Group, World Trade Centers Association, Young Executives Shipping Forum. 

Ο πρύτανης του ΕΚΠΑ, Γεράσιμος Σιάσος, εκφράζει την πρόθεση του παλαιότερου πανεπιστημιακού ιδρύματος της χώρας να αποτελεί συνοδοιπόρο του Φόρουμ: «Σε μια εποχή ραγδαίων αλλαγών, το Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών λειτουργεί ως καταλύτης για την κατανόηση κρίσιμων ζητημάτων και την προώθηση καινοτόμων λύσεων. Η συμβολή του στη δημόσια συζήτηση, τη διπλωματία, την επιχειρηματικότητα και την επιστήμη είναι ανεκτίμητη. Το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, ως το πρώτο και μεγαλύτερο πανεπιστήμιο της χώρας, και ο βασικότερος πυλώνας εκπαίδευσης, έρευνας και προαγωγής της επιστήμης επί δύο αιώνες αναγνωρίζει τη σημασία αυτής της πρωτοβουλίας και συμμετέχει ενεργά στον διάλογο που διαμορφώνεται μέσα από το Φόρουμ». 

Εκθετική ανάπτυξη, Τέταρτη Βιομηχανική Επανάσταση, νέο αναπτυξιακό μοντέλο, το μέλλον της αγοράς εργασίας, ο ανθρώπινος πόρος ως πυλώνας των αναπτυξιακών αφηγημάτων του μέλλοντος, οι επιδράσεις των γεωπολιτικών εξελίξεων στη διεθνή οικονομία, η ανθεκτικότητα των ελληνικών επιχειρήσεων, η εξωστρέφεια και η ενίσχυση και ανάπτυξη στρατηγικών πλεονεκτημάτων για τον επιχειρηματικό κόσμο της Ελλάδας, των Βαλκανίων και της Ανατολικής Μεσογείου, είναι μερικά μόνο από τα θέματα που καλείται να συζητήσει ο επιχειρηματικός κόσμος που κάθε χρόνο συμμετέχει στο Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών.  Ο πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου του ΣΕΒ Σπύρος Θεοδωρόπουλος ατενίζει το μέλλον του θεσμού: «Είναι ένας ζωντανός οργανισμός σκέψης και ανταλλαγής ιδεών, ένας χώρος όπου οι μεγάλες προκλήσεις μετατρέπονται σε ευκαιρίες για συνεργασία και πρόοδο. Σε έναν κόσμο γεωπολιτικής αστάθειας, ραγδαίων τεχνολογικών εξελίξεων και νέων οικονομικών δυναμικών, καλείται να διαδραματίσει ακόμα πιο καθοριστικό ρόλο την επόμενη δεκαετία. Η κληρονομιά που έχει χτίσει το Φόρουμ είναι ανεκτίμητη. Τα επόμενα χρόνια, λόγω και της αυξανόμενης διεθνούς αβεβαιότητας, ο ρόλος του θα είναι ακόμα πιο σημαντικός». 

«Ο ιδιωτικός τομέας αποτελεί έναν πραγματικό συνοδοιπόρο και αρωγό του Φόρουμ και αυτό δεν πρέπει να το ξεχνάμε» επισημαίνει ο Εκτελεστικός Διευθυντής και αντιπρόεδρος του Οικονομικού Φόρουμ των Δελφών, Γιάννης Θωμάτος, και συμπληρώνει:  «Όχι μόνο επειδή η διοργάνωση στηρίζεται οικονομικά αποκλειστικά από πόρους του ιδιωτικού τομέα, κυρίως πολυεθνικών εταιρειών, αλλά και γιατί οι τελευταίες, οι οποίες έχουν πρόσβαση σε τεράστια τεχνογνωσία και απόθεμα εμπειρίας και καθορίζουν τις διεθνείς τάσεις, συνδιαμορφώνουν την ατζέντα του διαλόγου κάθε χρόνο». Κλείνοντας ο Γιάννης Θωμάτος, με το βλέμμα στραμμένο στο μέλλον, καταλήγει: «Η διοργάνωση του Φόρουμ αποτελεί μια τεράστια πρόκληση για την ομάδα μας, στις ικανότητες της οποίας έχουμε τεράστια εμπιστοσύνη. Η πρόκληση όμως δεν είναι μόνο υλικοτεχνική αλλά και περιεχομενική. Να δημιουργήσουμε τις προϋποθέσεις ώστε ο επιχειρηματικός κόσμος, ο ακαδημαϊκός κόσμος, η κοινωνία και οι πολιτικοί να ανοίξουν έναν δημιουργικό διάλογο».

«Σήμερα, είναι μια εποχή εμφύλιας διαμάχης και πολέμου», ολοκληρώνει ο Γουλφ και κλείνει: «Αλλά η δουλειά του Φόρουμ, που βρίσκεται σε ένα μαγικό μέρος που όλοι θέλουν να επισκεφτούν, είναι πιο σημαντική από ποτέ».