Κάθε γενέθλια επέτειος προκαλεί, θελημένα ή αθέλητα, μια διπλή αναδίπλωση στον χρόνο. Αποτελεί μια ευκαιρία να αναλογιστεί κανείς το παρελθόν, τα βήματα που τον οδήγησαν στο σημείο όπου βρίσκεται σήμερα, τις επιτυχίες και τις αποτυχίες του, τις εμπνευσμένες στιγμές, αλλά και τις απρόσμενες ματαιώσεις του. Την ίδια στιγμή, ωστόσο, προσκαλεί αναπόφευκτα και σε μια αναζήτηση του μέλλοντος, σε μια διερώτηση για τον δρόμο που πρέπει να ακολουθηθεί από τούδε και στο εξής, για τις προκλήσεις της αυριανής εξέλιξης. 

Όταν αποφασίσαμε να διοργανώσουμε το πρώτο Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών τo 2016, η βασική μας φιλοδοξία ήταν να δημιουργήσουμε, στο μέτρο των δυνατοτήτων μας, μια μικρή αλλά γόνιμη δημόσια σφαίρα, στην οποία πολιτικοί, αξιωματούχοι, επιχειρηματίες και φωτισμένα μυαλά, ακόμα και από αντίπαλα ιδεολογικά στρατόπεδα, θα μπορούσαν να ανταλλάξουν ιδέες και ερμηνείες, δοκιμάζοντας την ανθεκτικότητα και την εγκυρότητά τους, γι’ αυτό που ήδη από τότε πολλοί αποκαλούσαν «νέο μεγάλο μετασχηματισμό», τις πρωτοφανείς προκλήσεις ενός κόσμου που για πρώτη φορά, μετά το τέλος του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, έδειχνε σταδιακά να αλλάζει ριζικά και να εισέρχεται σε ένα καθεστώς μόνιμης αβεβαιότητας και συνεχούς πολυκρίσης. Ο δε ιερός τόπος των Δελφών προέκυψε σχεδόν αυθόρμητα και αβίαστα ως το καταλληλότερο μέρος για την ανάπτυξη ενός τέτοιου εγχειρήματος. Ποιος άλλος τόπος άλλωστε, τόσο συμβολικά και ιστορικά φορτισμένος, θα ήταν καταλληλότερος για να φιλοξενήσει μια τέτοια συλλογική αναζήτηση των μελλούμενων; Ποιος άλλος τόπος θα ήταν πιο πρόσφορος για να «κλέψουμε» ματιές του κόσμου που έρχεται από τον ίδιο τον «ομφαλό της Γης»; Και γιατί όχι, η Ελλάδα, με τη μοναδική ιστορία και τον διανοητικό πλούτο που κληροδότησε στον υπόλοιπο κόσμο, να μην αποτελέσει επίκεντρο ουσιαστικών συζητήσεων με παγκόσμια εμβέλεια; 

Σε αυτά τα δέκα χρόνια που πέρασαν, το Φόρουμ μεγάλωσε και διεύρυνε την οπτική του, έχοντας πάντοτε ωστόσο ως σημείο αναφοράς την περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου και της Νοτιοανατολικής Ευρώπης. Ανέπτυξε συνεργασίες με δεξαμενές σκέψης παγκόσμιας εμβέλειας και από τις δύο άκρες του ορίζοντα, φιλοξένησε διεθνούς φήμης ομιλητές από κάθε πεδίο του επιστητού και επεκτάθηκε σε όλα τα μεγάλα κέντρα λήψης αποφάσεων, από την Ουάσινγκτον και το Τορόντο μέχρι τις Βρυξέλλες ή το Παρίσι. Αντιμετώπισε δύσκολες προκλήσεις, με προεξάρχουσα την πανδημία, που απαίτησαν προσαρμοστικότητα, επινοητικότητα και δημιουργικότητα, και στηρίχθηκε από την Πολιτεία και τον επιχειρηματικό κόσμο με θέρμη, άλλοτε μεγαλύτερη και άλλοτε μικρότερη. Μετεξελίχθηκε, επίσης, σε έναν φορέα παραγωγής ουσιαστικών προτάσεων πολιτικής, μέσα από τα τρία πρωτοπόρα κέντρα μελέτης και πολιτικής που δημιούργησε τα τελευταία χρόνια για το μέλλον της εργασίας, την κυβερνο-ανθεκτικότητα, την υγεία και την ηγεσία. Τελευταίο, αλλά σίγουρα όχι έσχατο, απέκτησε διεθνή απήχηση και αναγνώριση, προσφέροντας ένα μοναδικό εργαλείο «ήπιας διπλωματίας» για την προώθηση των ελληνικών θέσεων, οι πλήρεις δυνατότητες του οποίου μένει ακόμη να αξιοποιηθούν. Κοντολογίς, έζησε τους «θριάμβους» και τα «πισωγυρίσματά» του, ωρίμασε, εξελίχθηκε, ανοίχθηκε στον κόσμο, όπως ακριβώς θα έκανε ένας ζωηρός οργανισμός με δίψα για ζωή και εμπειρίες. 

Σήμερα, 10 χρόνια μετά την πρώτη ετήσια συνάντηση, ο μεγάλος μετασχηματισμός που κινητοποίησε το αρχικό μας όραμα φαίνεται να αποκτά χαρακτηριστικά μιας αληθινής σεισμικής μετατόπισης. Η Δύση, ο πυρήνας της διατλαντικής συνεργασίας έτσι όπως τον γνωρίσαμε τα τελευταία 75 χρόνια, μοιάζει να βουλιάζει σε μια επικίνδυνη δίνη, ένας νέος –και πιθανότατα συγκρουσιακός− πολυπολισμός αναδύεται με ορμή, καθώς η Κίνα, η Ινδία αλλά και η Νότια Αμερική διεκδικούν ενεργότερο ρόλο στα διεθνή πράγματα, η τεχνητή νοημοσύνη και η ψηφιακή σφαίρα γεννούν πρωτόγνωρες και επαναστατικές προσδοκίες −αλλά ταυτόχρονα εγκυμονούν πρωτοφανείς κινδύνους για την ανθρώπινη συνθήκη−, η θεσμική ασπίδα που κάλυψε το διεθνές πολιτικο-οικονομικό παγκοσμιοποιημένο γίγνεσθαι αντικαθίσταται βαθμηδόν από μια κατακερματισμένη πραγματικότητα, ενώ η βία της κλιματικής κρίσης υπενθυμίζει την ευαλωτότητά μας ως είδος με τρόπο επώδυνο, κάθε χρόνο, σχεδόν σε κάθε γωνιά της γης. 

Σε αυτό το νέο ασταθές περιβάλλον, τα κράτη και οι κοινωνίες, οι πολίτες και οι επιχειρήσεις, καλούνται να επεξεργαστούν φρέσκιες λύσεις και να βρουν νέα εργαλεία και μεθόδους για να διαμορφώσουν βιώσιμες ισορροπίες. Καλούνται να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις των καιρών και να σταθούν στο ύψος των περιστάσεων, όπως υπονοεί η κεντρική θεματική της εφετινής 10ης ετήσιας συνάντησης (Realignments). Η ανάγκη αυτή αποκτά ακόμα εντονότερα χαρακτηριστικά σε ό,τι αφορά τη χώρα μας, η οποία παρά τα αναντίρρητα και τεράστια βήματα προόδου που πραγματοποίησε στη μεταπολίτευση, καταφέρνοντας να εισέλθει στο «κλαμπ των ευημερούντων», εξακολουθεί να ταλανίζεται από αγκυλώσεις και κακές πρακτικές, που την εμποδίζουν να αναπτύξει την πλήρη δυναμική της. 

Υπό αυτή την έννοια, η κεντρική αποστολή του Φόρουμ, η δημιουργία ενός χώρου διαλόγου και ανταλλαγής επιχειρημάτων, με στόχο να αφουγκραστούμε καλύτερα την ηχώ των συμβάντων του αύριο και να προσαρμοστούμε ταχύτερα σε αυτά, αποκτά εφέτος, ακριβώς λόγω των συνταρακτικών εξελίξεων που ζούμε, μια μοναδική επικαιρότητα. Όπως άλλωστε και ο ίδιος ο τόπος των Δελφών ως «ομφαλός της Γης». Αρκεί κανείς να σκεφθεί αυτόν τον «ομφαλό» όχι απλώς σαν έναν γεωγραφικό προσδιορισμό, αλλά σαν μια συμβολική αναφορά στο σημείο συνάντησης και επικοινωνίας διαφορετικών οπτικών. Σύμφωνα με τον περίφημο αρχαίο μύθο, άλλωστε, οι Δελφοί ορίστηκαν ως το κέντρο του κόσμου επειδή εκεί συναντήθηκαν δύο αετοί που απελευθέρωσε ο Δίας από τα δύο άκρα του σύμπαντος, την Ανατολή και τη Δύση. 

*Ο Συμεών Τσομώκος είναι ιδρυτής και πρόεδρος του Οικονομικού Φόρουμ των Δελφών.