Είμαστε ό,τι τρώμε

Στην εξελικτική αυγή του ανθρώπινου είδους, η διατροφή των προγόνων μας περιελάμβανε κυρίως φύλλα, ανθούς και φρούτα, τα οποία εξακολουθούν να είναι απαραίτητα για την επιβίωσή μας. Σε αντίθεση με τα περισσότερα θηλαστικά, ο άνθρωπος δεν παράγει μόνος του βιταμίνη C, και παρότι διαθέτει μερικά εντυπωσιακά αντιοξειδωτικά ένζυμα, η κατανάλωση φρούτων και λαχανικών τού εξασφαλίζουν τα επιπλέον αντιοξειδωτικά για να καταπολεμά τις ελεύθερες ρίζες, οι οποίες συχνά παραβιάζουν την άμυνα του ανοσοποιητικού μας συστήματος, προκαλώντας ενίοτε θανατηφόρες ασθένειες, υποστηρίζει ο γιατρός Μάικλ Γκρέγκερ (MD FACLM), συγγραφέας που έχει βρεθεί πολλές φορές στην κορυφή της λίστας των ευπώλητων βιβλίων των New York Times. Σύμφωνα με επιστημονικά ευρήματα, ο άνθρωπος ξεκίνησε να καταναλώνει κρέας πριν από περίπου 2,5 εκατ. χρόνια, ενώ και η δομή των δοντιών μας υποδηλώνει ότι είμαστε παμφάγα. Μόνο μέσω της κρεατοφαγικής διατροφής εξασφαλίζουμε απαραίτητα συστατικά όπως η κρεατίνη, η βιταμίνη D3 και τα ωμέγα-3 λιπαρά οξέα. Η πλειοψηφία των επιστημόνων συμφωνεί ότι η κατανάλωση κρέατος συνέβαλε στην εξέλιξη του ανθρώπινου είδους, και ειδικότερα του εγκεφάλου μας, του «ακριβότερου ανθρώπινου οργάνου». Σύμφωνα με άρθρο του Scientific American, ο εγκεφαλικός όγκος του Homo rudolfensis άγγιζε τα 750 κυβικά εκατοστά, του Homo erectus τα 1.250 κ.εκ. και του Homo sapiens τα 1.100 – 1.800 κ.εκ.. Το κρέας, σε σύγκριση με τα φυτά, προσφέρει πολύ μεγαλύτερη θρεπτική πυκνότητα. Το ερώτημα είναι πόσο κρέας χρειαζόμαστε. Ο μέσος Αμερικανός, κατά τη διάρκεια της ζωής του καταναλώνει περίπου 7.000 ζώα (4.500 ψάρια, 2.400 κοτόπουλα, 80 γαλοπούλες, 30 πρόβατα, 27 χοίρους και 11 αγελάδες). Αυτό είναι ένα μη βιώσιμο, τρομακτικό άθροισμα. Πόσους πλανήτες χρειαζόμαστε για να τραφούμε όλοι με τέτοιους αριθμούς; Και πώς αυτή η διατροφή επηρεάζει την υγεία μας; Πάνω από 700.000 Αμερικανοί πεθαίνουν ετησίως από καρδιακή προσβολή και πάνω από 600.000 από καρκίνο. 

Τα πλανητικά όρια έχουν όρια, και τα έχουμε ξεπεράσει

Παρότι ο όρος «ανθρωπόκαινο» δεν έγινε αποδεκτός από την παγκόσμια γεωλογική κοινότητα ως επίσημη μονάδα γεωλογικού χρόνου, εντούτοις ο αντίκτυπος της ανθρώπινης δραστηριότητας στο κλίμα και τα οικοσυστήματα του πλανήτη κατά την πρόσφατη περίοδο στην ιστορία της Γης είναι αδιαμφισβήτητος. Η πλατφόρμα του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης Our World in Data, που συγκεντρώνει επιστημονικά δεδομένα για όλα τα μεγάλα ζητήματα της ανθρωπότητας με σκοπό να διευκολύνει τη διεθνή πανεπιστημιακή έρευνα, αναφέρει ότι η παραγωγή τροφίμων αντιπροσωπεύει το 26% των παγκόσμιων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, ενώ η γεωργία δεσμεύει για τις ανάγκες της το ήμισυ της κατοικήσιμης γης του πλανήτη και το 70% των παγκόσμιων απολήψεων γλυκού νερού, προκαλώντας ταυτόχρονα το 78% του παγκόσμιου ευτροφισμού των ωκεανών και των γλυκών υδάτων. Σύμφωνα με αναφορά της Lidl, μιας εκ των πρωτοπόρων εταιρειών λιανικού εμπορίου που προωθούν τη συνειδητή διατροφή στην Ελλάδα και παγκοσμίως, η παραγωγή τροφής καταλαμβάνει το 55% της βιοχωρητικότητας του πλανήτη. Το 1970, η παγκόσμια Ημέρα Υπέρβασης της Γης ήταν η 31η Δεκεμβρίου. Το 2022, ήταν η 28η Ιουλίου. 

Αναζητείται ισορροπία στη διατροφή

Σύμφωνα με αναφορές της Πρωτοβουλίας LEAD για το περιβάλλον, την ανάπτυξη και την κτηνοτροφία (μια διεθνής κοινοπραξία κυβερνητικών και ιδιωτικών φορέων με έδρα τα γραφεία του Διεθνούς Οργανισμού Τροφίμων και Γεωργίας FAO), η βιομηχανία κρέατος προκαλεί το 18% των παγκόσμιων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, η καλλιέργεια ζωοτροφών δεσμεύει τα δύο τρίτα της γεωργικής γης, ενώ μόλις το 8% καλλιεργείται για τρόφιμα άμεσης ανθρώπινης κατανάλωσης. Με βάση τα στοιχεία της Πρωτοβουλίας LEAD, η παγκόσμια κτηνοτροφική βιομηχανία καταστρέφει δάση και λιβάδια, προκαλεί διάβρωση του εδάφους, ενώ η ρύπανση και η απορροή λιπασμάτων και ζωικών αποβλήτων δημιουργούν νεκρές ζώνες σε παράκτιες περιοχές και πνίγουν κοραλλιογενείς υφάλους. 

Έρευνα του Ινστιτούτου Γουντς για το Περιβάλλον του Πανεπιστημίου του Στάνφορντ, επισημαίνει ότι εάν ολόκληρος ο παγκόσμιος πληθυσμός καταναλώνει τόσο κρέας όσο ο δυτικός κόσμος (176 κιλά ανά κάτοικο ετησίως), η παγκόσμια απαιτούμενη γη θα έπρεπε να είναι κατά δύο τρίτα μεγαλύτερη από αυτή που χρησιμοποιείται σήμερα. Η υιοθέτηση της πλανητικής δίαιτας θα μπορούσε να αποτελέσει μια μακροπρόθεσμη λύση, συμβάλλοντας στην άκρως απαραίτητη αναπροσαρμογή των δεικτών των πλανητικών ορίων, όπου οι επιδόσεις της ανθρωπότητας είναι ήδη κάκιστες, αφού έχουμε ξεπεράσει τα όρια στους 6 από τους 9 δείκτες. 

Από τη Μεσογειακή στην Πλανητική Διατροφή

Σύμφωνα με την ακαδημαϊκό Αντωνία Τριχοπούλου, «η υγιεινή διατροφή και η βιώσιμη παραγωγή τροφίμων καθορίζουν το πλαίσιο ενός βιώσιμου συστήματος διατροφής και προστασίας του περιβάλλοντος». Κατά συνέπεια, οικουμενικός στόχος πρέπει να είναι η διάδοση της, διεθνώς αναγνωρισμένης για τα οφέλη της, Μεσογειακής Διατροφής σε χώρες εκτός Μεσογείου, με έναν τρόπο που θα είναι περιβαλλοντικά βιώσιμος και θα έχει τα ίδια οφέλη για την υγεία των ανθρώπων.

Σύμφωνα με την αναφορά της Lidl, το 1/3 των πρόωρων θανάτων στην Ευρώπη και τη Βόρεια Αμερική θα μπορούσε να προληφθεί μέσω μιας υγιεινής διατροφής. Σε αυτές τις δύο περιοχές της γης, σχεδόν το 65% του πληθυσμού είναι υπέρβαρο, ενώ παράλληλα, με βάση τους 17 στόχους του ΟΗΕ για τη βιώσιμη ανάπτυξη, η ανθρωπότητα καλείται, μέχρι το 2050, να μειώσει την κατανάλωση κρέατος τουλάχιστον κατά 50%. Στη χώρα μας, σύμφωνα με μελέτες, φρούτα, λαχανικά και κοτόπουλο αποτελούν τρόφιμα υψηλότερης αρεσκείας για τους Έλληνες, σε αντίθεση με το φυτικό γάλα και τις μπάρες με πρωτεΐνες, που βρίσκονται χαμηλά στις προτιμήσεις τους. Η πλανητική δίαιτα, όπως την ορίζει η Επιτροπή EAT-Lancet, με συμμετέχοντες 37 επιστήμονες από 16 χώρες (και επικεφαλής τον καθηγητή της Ιατρικής Σχολής του Χάρβαρντ Γουόλτερ Γουίλετ και τον διευθυντή του Ινστιτούτου για την Έρευνα Επιπτώσεων στο Κλίμα και καθηγητή της Επιστήμης των Συστημάτων της Γης στο Πανεπιστήμιο του Πότσνταμ Γιόχαν Ρόκστρομ) χωρίζει την ιδανική ημερήσια πρόσληψη θερμίδων σε δύο μέρη: η μισή ποσότητα πρέπει να προέρχεται από φρούτα και λαχανικά, ενώ η υπόλοιπη από υδατάνθρακες (ρύζι, ζυμαρικά και ψωμί ολικής άλεσης), φυτικά λίπη, κρέας, γαλακτοκομικά, όσπρια, αυγά, ψάρι, ξηρούς καρπούς και αμυλούχα λαχανικά. Σύμφωνα με το ιατρικό περιοδικό Lancet, «βασικοί στόχοι της πλανητικής δίαιτας είναι να κατορθώσει η ανθρωπότητα να εξασφαλίσει τροφή για έναν παγκόσμιο πληθυσμό 10 δισ. ανθρώπων έως το 2050, να επιτύχει σημαντική μείωση του παγκόσμιου αριθμού θανάτων που προκαλούνται από κακή διατροφή, και να εδραιώσει ένα περιβαλλοντικά βιώσιμο σύστημα παραγωγής και κατανάλωσης τροφίμων, ώστε να αποτρέψει την κατάρρευση του φυσικού μας κόσμου». Πόσο εφικτοί είναι όμως αυτοί οι στόχοι; 

Έως και 11,6 εκατ. πρόωροι θάνατοι ετησίως μπορούν να αποφευχθούν χάρη στην πλανητική δίαιτα, αναφέρει η έρευνα του Lancet, ενώ μια πρόσφατη μελέτη της Ιατρικής Σχολής του Χάρβαρντ επιβεβαιώνει ότι οι άνθρωποι που ακολουθούν την πλανητική δίαιτα έχουν χαμηλότερο κίνδυνο για κάθε σημαντική αιτία θανάτου, συμπεριλαμβανομένου του καρκίνου, των καρδιακών παθήσεων και των πνευμονοπαθειών. Πληθώρα επιστημονικών ερευνών τεκμηριώνει πλέον ότι η αύξηση κατανάλωσης φυτικών τροφών ενισχύει την υγεία του εντέρου, αποκαθιστώντας τη χλωρίδα του, και άρα την άμυνά του απέναντι σε μικρόβια και καρκίνο, ενώ μειώνοντας την πρόσληψη επεξεργασμένης ζάχαρης και υδατανθράκων μειώνεται και η συχνότητα εμφάνισης μεταβολικών ασθενειών, όπως ο διαβήτης τύπου 2 και οι καρδιακές παθήσεις. 

Η πλανητική δίαιτα, αντί ενός στενού διατροφικού πλαισίου, προσφέρει τη δυνατότητα προσαρμογής ανά περιοχή του πλανήτη, με βάση την παραγωγή τοπικών προϊόντων και την εποχικότητά τους, ενώ τα φυσικά προϊόντα, καθώς δεν απαιτούν συσκευασίες όπως τα επεξεργασμένα ή προμαγειρεμένα τρόφιμα, δεν συμβάλλουν στη μόλυνση του περιβάλλοντος από μικροπλαστικό. Σύμφωνα με τη Βασιλική Αδαμίδου, διευθύντρια Εταιρικών Υποθέσεων και Βιωσιμότητας της Lidl Ελλάς, η εταιρεία στοχεύει να αυξήσει σε 30% ως το 2030 το μερίδιο των πηγών πρωτεΐνης φυτικής προέλευσης σε σχέση με τις πηγές πρωτεϊνών ζωικής προέλευσης. Αυτό περιλαμβάνει όσπρια, ξηρούς καρπούς, σπόρους και εναλλακτικές επιλογές vegan αντί του κρέατος, των αυγών και των ψαριών. Αντίστοιχα, η αλυσίδα σούπερ μάρκετ έχει στόχο έως το 2030 να αυξήσει το ποσοστό των δημητριακών ολικής αλέσεως στα προϊόντα της σε 10 % (με βάση το 2023) και να προσφέρει επίσης τουλάχιστον μία επιλογή δημητριακών ολικής αλέσεως σε όλες τις σχετικές κατηγορίες προϊόντων έως το 2030.

Χρησιμοποιώντας τη μεθοδολογία του WWF στην παροχή πλήρους διαφάνειας στις κατηγορίες προϊόντων, η εταιρεία δίνει τη δυνατότητα στους καταναλωτές να γνωρίζουν τι τρώνε και πώς αυτό επηρεάζει την υγεία τους και το περιβάλλον. Η Lidl συνεργάζεται με πιστοποιημένους προμηθευτές και εφαρμόζει αυστηρούς ελέγχους, περιορίζοντας τα υπολείμματα φυτοφαρμάκων στις τροφές, ενώ από το 2023 σταμάτησε τη διαφήμιση ανθυγιεινών τροφίμων σε παιδιά, συμβάλλοντας αφενός στην καταπολέμηση της παιδικής παχυσαρκίας, και αφετέρου, μέσω του στόχου μείωσης της προσθήκης ζάχαρης και αλατιού κατά 20% έως το 2025, στη μείωση της υπέρτασης και του διαβήτη τύπου 2. 

• Αυτό το άρθρο πραγματοποιήθηκε με τη στήριξη της Lidl Ελλάς
• POWERED BY LIDL HELLAS